Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Większość wydzielonej do szczeliny synaptycznej noradrenaliny pod wpływem impulsów nerwowych stanowi nowo zsyntetyzowana wolna amina nie ulegająca magazynowaniu. Działa ona na część postsynaptyczną neuronu adrenergicznego. Następnie jest natychmiast unieczynniana, głównie za pomocą mechanizmu wychwytu zwrotnego do części presynaptycznej, dzięki któremu jest usuwana / części postsynaptycznej neuronu. Rozkład enzymatyczny noradrenaliny w szczelinie synaptycznej przez katecholo-0-metylotransferazę ma niewielkie znaczenie w jej unieczynnianiu. Uwolniony neuroprzekaźnik pobudza receptory postsynap-tyczne a,, p, i p;, oraz receptory presynaptyczne o^. Pobudzenie receptorów p-adrenergicznych powoduje aktywację cyklazy adeny-lanowej, a w konsekwencji powstawanie z adenozynotrifosforanu (ATP) cyklicznego 3',5'-adenozynomonofosforanu (cAMP), który zapoczątkowuje łańcuch reakcji biochemicznych prowadzących do reakcji tkanki spowodowanej pobudzeniem postsynaptycznego zakończenia p-adrenergicznego. Pobudzenie receptorów a,-adrenergicznych aktywuje układ ATP-ATPaza. Ostatnio wykryto obecność receptorów a także w błonie zakończeń adrenergicznych presynaptycznych. Nazwano je receptorami o^ lub autoreceptorami adrener-gic/nymi. Ich pobudzenie powoduje zahamowanie wydzielania noradrenaliny z części presynaptycznej neuronu. Zablokowanie receptorów a^ zwiększa wydzielanie noradrenaliny z zakończenia adrenergicznego presynaptycznego. W płytkach krwi receptory a^ są receptorami postsynaptycznymi. Leki wpływające na układ adrenergiczny mają właściwości pobudzające (agonistyczne) lub hamujące (antagonistyczne) różne typy receptorów adrenergicznych (tab. 1.15). W poszczególnych tkankach i narządach znajdują się różne ilości wymienionych 4 typów receptorów adrenergicznych. Dlatego też adrenalina lub noradrenalina wywołują różne reakcje narządów (pobudzenie lub zahamowanie czynności) w zależności od ilości poszczególnych typów receptorów w danym narządzie. Wykrycie 4 typów receptorów adrenergicznych pozwala na wytłumaczenie działania niektórych leków, którego przyczyna nie była dotąd zrozumiała. Po fentolaminie występuje działanie inotropowo dodatnie na mięsień sercowy. Może ono wywoływać napady dusznicy bolesnej u ludzi cierpiących na chorobę niedokrwienną serca. To niekorzystne działanie występuje dlatego, że fentolamina blokuje nie tylko receptory a,, lecz także receptory a^. Fentolamina znosi więc efekt hamujący noradrenaliny na receptory oi^ (autoinhibicję noradrenaliny). Dzięki temu zwiększa uwalnianie noradrenaliny. Zwiększona ilość noradrenaliny nasila pobudzenie receptorów P, w mięśniu sercowym, wywołując działanie dodatnie ino-, chrono- oraz batmotropowe. Działanie hipotensyjne prazosyny tłumaczono do niedawna bezpośrednim działaniem porażającym na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych. Obecnie działanie to tłumaczy się głównie przez odwracalne blokowanie przez prazosynę receptorów a,. Lek ten jest obecnie uważany za najsilniejszego dostępnego antagonistę receptorów a,. Działanie hipotensyjne klonidyny tłumaczy się obecnie przez pobudzenie przez nią receptorów o^ zarówno ośrodkowych, jak też obwodowych neuronów adrenergicznych. 1.2.2. OBJAWY POBUDZENIA UKŁADU ADRENERGICZNEGO Działanie leków pobudzających układ adrenergiczny jest podobne do skutków wywołanych drażnieniem nerwów adrenergicznych. Leki te wywierają u człowieka następujące działanie: 1. Kurczą niektóre mięśnie gładkie — naczyń krwionośnych skóry, błon śluzowych, trzewi i śledziony (a). 2. Rozkurczają inne typy mięśni gładkich — naczyń krwionośnych, mięśni gładkich jelit i oskrzeli (p). 3. Pobudzają mięsień sercowy, zwiększając częstość jego skurczów, siłę skurczu i wrażliwość na impulsy elektryczne (p). 4. Wpływają na metabolizm. Zwiększają glikogenolizę w wątrobie i mięśniach prążkowanych. Nasilając lipolizę zwiększają uwalnianie kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej (p). 5. Pobudzają ośrodkowy układ nerwowy, nasilając stan czuwania, hamując łaknienie, zwiększając czynność ośrodka oddechowego (a? P?). Ostatnio w mięśniu sercowym człowieka wykryto również receptory a-adrener-giczne. Znajdują się one w przedsionkach. Pobudzenie ich wywołuje działanie inotropowo dodatnie. 38 EPINEFRYNA, NOREPINEFRYNA*. DOPAMINA 1.2.3.1. Epinefryna Działanie farmakologiczne. Epinefryna silnie podwyższa ciśnienie krwi. Wzrost ciśnienia skurczowego jest większy od wzrostu ciśnienia rozkurczowego. Działanie hipertensyjne epinefryny można wytłumaczyć następująco. Powoduje ona silny skurcz naczyń przedwłosowatych skóry, błon śluzowych, nerek oraz naczyń yylnych. Wymienione działania mają najistotniejszy udział w podwyższaniu ciśnienia krwi