Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Jedyna w swoim rodzaju jest część środkowa - właściwie można powiedzieć, że jej nie ma, bo owo Adagio sprowadza się do dwóch ledwie akordów tworzących lapidarną kadencję. W trzech koncertach z solowymi partiami skrzypiec szczególnie mocno odzwierciedliło się oddziaływanie stylu włoskiej muzyki instrumentalnej - a zwłaszcza utworów Antonia Vivaldiego - na twórczość Bacha. Przemawia za tym sposób kształtowania kontrastu brzmienia i barwy, typ wirtuozostwa objawiający się w figuracji i motoryce partii solowych, a także relacja między solo a tutti polegająca w większej mierze na wzajemnych dopełnianiu się, niż przeciwstawianiu. Rzecz jasna, Bach nie byłby Bachem, gdyby wyrazisty idiom jego języka dźwiękowego tracił na ostrości, a jemu tylko właściwe metody budowania i przekształcania tematów przestawały decydować o obliczu muzycznej struktury. W Koncercie podwójnym d-moll szybkie części skrajne charakteryzują się gęsto unerwionym przebiegiem rytmicznym, wabiąc bogatymi figuracjami w potoczystym dialogu instrumentów solowych z zespołem. Środkowe Largo 1 U Johann Sebastian Bach 46 O ix i nr tm,rV/-«.*i m tr. <*?«.*.&. U*^ .?.&•&.. Karta tytułowa rękopisu Koncertów brandenburskich -??4 47 koncerty Dedykacja dla margrabiego brandenburskiego Christiana Ludwiga Johann Sebastian Bach 48 ma non tanto, utrzymane w charakterze - darzonej przez Bacha szczególnym upodobaniem - siciliany, urzeka natomiast liryzmem i pięknem skrzypcowej kantyleny. Wybitny francuski filozof-egzystencjonalista, Gabriel Marcel, wyznał ponoć, że gdy po raz pierwszy usłyszał ową nastrojową „rozmowę" dwojga skrzypiec na brzmieniowym tle smyczkowego zespołu, poczuł się tak, jakby odkrył „nową drogę do Damaszku", a gdy wielokrotnie słuchał jej potem - zawsze miał wrażenie, że oto znowu obcuje z jednym z siedmiu cudów muzycznego świata. Podwójny Koncert c-moll zachował się w postaci kompozycji na dwa klawesyny. Przypuszcza się jednak, że jest to transkrypcja zaginionego koncertu na obój i skrzypce (lub ewentualnie dwoje skrzypiec). Domniemany pierwowzór odtworzono poprzez proste przeniesienie partii klawiszowych na instrument dęty i smyczkowy, a następnie wydano w ramach nowej edycji źródłowej dzieł Bacha. W tej hipotetycznie zrekonstruowanej wersji. Koncert c-moll nagrany został przez zespół Cafe Zimmermann. Skrajne części - osnute na przepięknych tematach - utrzymują się w dość posępnym klimacie, za to tkliwe środkowe Adagio to muzyka pełna subtelności, jasnych barw i iście „południowej" liryki. 49 Suity orkiestrowe Cztery Suity orkiestrowe (Uwertury) to rezultat przeniesienia na poziom muzykowania gremialnego tej samej koncepcji formalno-architektonicznej, jaką Bach przyjął w wielkiej Particie h-moll na klawesyn. Kluczowym ogniwem jest obszerna uwertura w typie francuskim, a więc utwór o budowie binarnej, w którym pełen dostojeństwa, powolny, obfitujący w rytmy punktowane, parzystometryczny wstęp stanowi poprzedzenie dla płynnie następującego, koncypowanego polifonicznie allegra w metrum trójdzielnym. Do uwertury dodana jest sekwencja miniatur, w zdecydowanej większości tanecznych. Można wobec tego całość taką traktować jak uwerturę, która rozrosła się do rozmiarów suity, albo też -jak suitę, w której dodane tańce to wdzięczne uzupełnienia dla nakreślonej z rozmachem uwertury. I Suita orkiestrowa C-dur nie mieni się takimi barwami brzmieniowymi, jakie fascynują w każdej z dalszych trzech kompozycji tej serii (w II Suicie - koncertującego fletu, zaś w Trzeciej i Czwartej 3 trąbek i kotłów), gdyż jej obsada ogranicza się do homogenicznie brzmiącego zestawu 2 obojów i fagotu ze smyczkami i continuo. Z wyjątkiem bardziej tradycyjnego courante, cykl miniatur po uwerturze tworzą w I Suicie tzw. „galanteries", a więc tańce Johann Sebastian Bach 50_ nowocześniejsze w rozumieniu czasów Bacha, nazywane „rokokowymi". Owe „galanteries" odznaczają się przeważnie złożoną i symetryczną budową formalną: zasadniczy wariant miniatury eksponowany jest dwukrotnie, a jego powtórzenie następuje po segmencie środkowym, będącym jego mniej lub bardziej zaawansowaną modyfikacją. Piotr Rostwo-Suski natychmiastowarealizacjapotrzeb PKO BANK POLSKI www.pkobp.pl Infolinia: 0-801 302 302 (opłata jak za połączenie lokal. Biblioteka Gazety Wyborczej - Wielcy Kompozytorzy 52 1. Johann Sebastian Bach 2. Fryderyk Chopin 3. Leonard Bernstein 4. Cesar Franek 5. Antonin Dvorak 6. Georg Philipp Telemann 7. Ludwig van Beethoven 8. Gustav Mahler 9. Piotr Czajkowski 10