Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
U płaszczek woda dostaje się do przełyku i skrzeli przez -tryskawkę, położoną na szczycie głowy, a wydostaje na zewnątrz przez szczeliny skrzelowe, położone na brzusznej stronie ciała. [J.M.R.] skrzelec -prapłetwiec. skrzeiołusk -lufar. skrzelopiór (Corynopoma ris-sei) - gatunek z rodziny -ką-saczowatych. U samców na pokrywie skrzelowej wyrasta długi, sięgający połowy ciała wyrostek; samce mają też większe i dłuższe niż samice płetwy, zwłaszcza płetwę ogonową, której dolna część wydłużona jest w rodzaj miecza. S. osiąga 8 cm długości. Rozmnaża się przy długości 5 cm. Przebywa w wodach o temperaturze od 20 do 32°C. Pokarm jego stanowią drobne bezkręgowce - skorupiaki, larwy owadów itd. Rodzice nie opiekują się złożoną ikrą ani wylęgłymi młodymi, ale nie zjadają ich, jak to ma miejsce u większości kąsaczowatych. S. rozprzestrzeniony jest w wodach Wenezueli i Trynidadu. Bywa często hodowany w akwariach. [J.M.R.J skrzelowa błona - błona skórna rozpięta na promieniach -skrzelowych, leżąca na brzusznej stronie pokryw-oskrzelowych, współdziałająca bardziej lub mniej przy ich odchylaniu. [J.M.R.] skrzelowe tuki - wchodzące w skład trzewiowej części czaszki chrzestne lub kostne składniki aparatu skrzelowego, które stanowią podstawę dla --skrzeli i wyrostków-filtracyjnych. Ostatnia para s.ł. u ryb kostnych często ma zęby -gardłowe, szczególnie na ich górnych i dolnych odcinkach, zwanych kośćmi gardzielowymi górnymi i dolnymi. Zob. też: szkielet. [J.M.R.] skrzelowe pokrywy - szereg: płaskich kości pochodzenia skórnego, tworzących wieczko zasłaniające od zewnątrz całą komorę skrzelowa wraz ze skrzelami. S.p. odgrywają ważną rolę przy -oddychaniu ryb. Zob. też: skrzela. [J.M.R.] skrzelowe promienie - blaszki kostne podtrzymujące błonę -skrzelowa. Położone są na brzusznej stronie głowy ryby, poniżę] kości pokrywy skrze- 221 slonecznica Iowej, i przymocowane do łuku gnykowego. [J.M.R.] skrzelowe szczeliny, szpary skrzelowe - szczeliny w przednim odcinku przewodu pokarmowego strunowców. U ryb chrzestnych łączą jamę gębową ze środowiskiem zewnętrznym. U pozostałych ryb s.sz. przykryte są od zewnątrz pokrywami skrzelowymi, których tylny brzeg pozostaje wolny, umożliwiając w ten sposób wydostawanie się wody pobranej przez otwór gębowy. S.sz. oddzielone są od siebie łukami -skrzelowymi z osadzonymi na nich skrzelami. Zob. też: skrzela. [J.M.R.] skrzelówka -wargaczowate. skrzydlak pospolity, orleń (My- liobatis aquila) - gatunek z rodziny -orleniowatych. Ma tarczę ciała romboidalną, o szerokości znacznie większej niż długość; za płetwą grzbietową występuje jeden lub dwa ząbkowane kolce. Ubarwienie grzbietu jest brązowawe lub żółtawe, brzuch białawy, młode okazy bywają plamiste. Rozpiętość płetw piersiowych dochodzi do ok. 1,5 m, a długość ciała wraz z biczowatym ogonem do 4,5 m; maksymalny ciężar •wynosi ok. 360 kg. S.p. jest jajożyworodny. W jednym miocie przychodzi na świat 6 do 7 sztuk młodych. S.p. odżywia się głównie skorupiakami i mięczakami. Występuje głównie w Morzu Śródziemnym i przyległych doń partiach Atlantyku; rzadziej spotyka się go u wybrzeży północnozachodniej Europy. Mięso ma smaczne, spożywane najczęściej w stanie świeżym. S.p. bywa często poławiany przez wędkarzy. [J.M.R.] skrzydlice (Pteroźs) - rodzaj z rodziny -skorpenowatych. Mają płetwy piersiowe wydłużone na kształt skrzydeł, które ułatwiają swoiste pływanie, jak gdyby "lot" w wodzie; u podstawy wydłużonych promieni ciernistych płetwy grzbietowej mieszczą się gruczoły jadowe, których wydzielina wywołuje przy ukłuciu bolesne skutki, czasem nawet śmiertelne dla ludzi. Jaskrawo ubarwione ciało harmonizuje z barwami raf koralowych oraz literału mórz tropikalnych i subtropikalnych, które zamieszkują s. Najbardziej znany gatunek Pterois volitans dochodzi do 20 cm długości. [K.K.] skumbria - rosyjska nazwa -makreli. Nazwą tą objęte są sprzedawane na naszym rynku konserwy z makreli przyrządzanej w sosie pomidorowym. Również pod nazwą s. sporządzane są konserwy z rozmaitych gatunków ryb słodkowodnych. [J.M.R.] slonecznica, owsianka (Leu-caspius delineatus) - gatunek z rodziny -karpiowatych. Ma ciało •wydłużone, lekko spłaszczone bocznie, pokryte dużymi, odpadającymi łuskami; występuje u niej otwór gębowy górny, zęby gardłowe w jednym lub w dwu szere- Slonecznica gach oraz niepełna linia boczna. Ubarwienie grzbietu jest zielonkawe, boki są srebrzyste. S. osiąga 9 cm długości. Żywi się wyłącznie plankto słuchu i równowagi zmyśl 222 nem. Trze się wielokrotnie, od maja do lipca. Ikra przykleja się do roślin. S. występuje w środkowej i wschodniej Europie. Bytuje w wodach stojących lub wolno płynących - w rzekach, jeziorach, stawach i gliniankach. W Polsce jest bardzo pospolita. Nie ma znaczenia gospodarczego. [H.R.] słuchu i równowagi zmysł - zdolność organizmu do odbierania wrażeń słuchowych i do odczuwania pozycji i ruchów ciała. Ryby, zwłaszcza karpiowate i sumowate, mają dobry słuch. Rolę zmysłu słuchu i jednocześnie równowagi spełnia u nich (jak u wszystkich kręgowców) błędnik błoniasty. Prawdopodobnie pewną rolę w słyszeniu odgrywa także aparat -^Webera, który łączy błędnik z pęcherzem pławnym. Błędnik jest wypełniony endolimfą i składa się z dwóch połączonych kanałem pęcherzyków - górnego i dolnego. Z górnym pęcherzykiem (łagiewką) zrośnięte są trzy (u minogów dwa, u śluzie jeden) łukowato wygięte kanały, tzw