Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Natomiast dzieci z fobia, lękające się psa, potrafiły bawić się z psem, jeżeli przedtentwidziały wielokrotnie w rzeczywistości lub na filme swojego odważnego rówieśnika bawiącego sie z pseni. 104. Terapii behawioralnej zarzuca się, że asiłQe usuwać jedynie objawy choroby, pozostawiając nietknięte jej podstawowe przyczyny: sukcesy takiej terapii zdaniem oponentów-mogą być problematyczne: przy trwaniu przyczyny jeden usunięty objaw może być zastąpiony innym. Terapeuci behawioralni przyznają, że istotnie zwracają awagę przede wszystkim na objawęzi uważają takie postępowanie za uzasadnione: leczenie objawów, na które pacjent uskarża się, powinno być głównym punktem zainteresowania terapeuty. Dane statystyczne przytaczane w ich pracach zdają się potwierdzać słuszność tej metody. Rezultaty te są dostatecznie trwałe, chociaż ani pacjent, ani terapeuta nie wiedzą, co było podstawową przyczyną choroby. Niekiedy zbytnie zajmowanie się przyczynami raczej hamuje proces terapeutyczny. W wielu przypadkach, głębokie wewnętrzne przyczyny", których istnienie zakłada psychoterapia dynamiczna, w ogóle nie istnieją, a jeżeli nawet są, przestają być ważne dla procesu terapii. Objaw i związany z nim lęk tworzą błędne koło: usunięcie objawów przerywa to błędne koło. Dlatego leczenie objawowe ma charakter specyficzny, koncentruje uwagę na decydującym elemencie-tj.mechanizmach patologicznych (Wolpe) . Założyciele kierunku behawioralnego, Eysenck, Wolpe i Raehman, poddawszy psychoanalizę i kierunki dynamiczne ostrej nieubłaganej krytyce, stworzyli ortodoksyjną linię terapii behawioralnej. Jednakże dalszy rozwój tego kierunku świadczy o kształtowaniu się bardziej umiarkowanego podejścia tak w praktyce, jak i w teorii. Mimo pierwotnych deklaracji o niemożności powiązania objawów zewnętrznego zachowania z danymi subiektywnymi, sarna metoda systematycznej desensybilizacji Wolpego wykorzystuje procesy wyobrażeniawe. 105. i wewnętrzne przeżycia emocjonalne. Redukcjonistycz. ny, behawiorystyczny schemat S-R (bodziec-reakcja) został wkrótce zastąpiony przez lindsleya rozszerzonymschematem S-O-R-K-Kp 8. Oprócz zależności od bodźców zewnętrznych coraz częściej bierze się pod uwagę tzw.samokontrolę czy samoregulację poznawczą, zdolność człowieka do myślenia i kierowania własnym zachowaniem, do panowania nad reakcjami, których następstwa bezpośrednie mogą być przyjemne, ale następstwa perspektywiczne mogą być wątpliwe czy negatywne (Kanfer i Phillips, IOĘ Thoresen i Mahoney, 1974: Hartig, l 974) . Jednocześnie trwają próby włączenia terapii behawioralnejdo szerszego kontekstu psychoterapeutycznego. Przykładem takich wysiłków sa metody stosowane przez A. Uazarusa (1971, 1976) oraz psychoterapia rozwijana przez 0. Kandaśa (1964, 1966, l 973) . Można uznać, że zwłaszcza Kondśś stworzył pożyteczną w naszychwarunkachkoncepcję szerszego wykorzystania technik wywodzących się z teorii uczenia się. Kondaś kładzie nacisk na specyficzne cechy uczenia się ładzi, a jednocześnie zwraca uwagę na: a) wpływ świadomości jako czynnika regulującego zachowanie, b) znaczenie. 8 O oznacza a**ualny stan organizmu, z zespołem jego uwarunkowań biologiczaych i genetycznych. Oraz osobowość z inteligencja, cechami temperamentu, postawami, nnontywaciai 5 dstaMeniarĆ: K (konsekwencja) oznacza bezpośrednie następstwa zachowania. Mogą one stanowić wzmocnienie pozytywne lub negatywne i w ten sposób wpływać na prawdopodobieństwo i częstość powtórnego pojawiania się określonej reakcji lub zachowania: mogą tę częstość podnieść, obniżyć albo b*ć dla niej bez znaCZClllR. Kp określa, z Jak częstotliwością i w takich odstępach czasu pewna określona reakcja ma u jednostki określone następstwa. 106. osobowości jako całości, a zwłaszcza czynników motywacji i postaw, c) istnienie wielorakich czynników warunkujących powstawanie nerwic. po podstawowych prac w dziedzinie terapii beha*ioralnej natęży Psgchothercpg bu reciprocal inMbitwn (1968) Wolpego oraz zredagowany przez Eysencka zbiór Wehmiour theraąg ant theneuroses (l 96 T. Przeglądu technik opartych na mechanizmie hamowania wzajemnego dokonali Wolpe i L-azarus w podręczniku Behdtior thercpg technigBes (l 96@, a następnie Wolpew The practice of behctior (herdjg (19741. L@zarus skłania się ku bardziej kompleksowemu pojmowaniu technik psychoterapeutycznych, co ujawnia się wrrażnie w tego pracy Behniortherapg and begond (197) oraz w zbiorze Multimodal behaciortheraąg (tO) . Metody szkoły angielskiej zostały omówione w zredagowanym przez Eysencka Eaaerimehts in behaeiourtherapg (19641, a przede wszystkim w monografii Ersenckai łachmana Nie cduses and cures of neurosis (1965) którą została wydana również w przekładzie na język niemiecki w RRD. Techniki oparte na instrumentalnej zależnśei między zachowaniem a sytuacją, z przykładami zastosowania wobec schizofreników i dzieci, zostały omówione w dwóch zbiorach prac, redagowanych przez 1. Krasnera i L. Ullmana Resedrchin behctior modificdtion (1966) oraz Ccse studies in behdciormodification 0965) . Paważnymi pracami o zasadniczm znaczemu dla rozwoju tego kierunku psychoterapii są monografie A. Bandury Prmcin (es of behatior modificuion (1969) oraz A, Yatesa Behctiortherdpg (l 9 N) : dobrym podręcznikiem Jet również książka K. O'Learrego i G. T. Wilsona Weh@ior (herdpg: appliedionmd outcome (l 575) . W języku niemieckim wyszła interesująca praca L. Blóschl Grundlager und Methoden der TerhaltensWerapieOWA, a w óęzrku polskim przekład książki V. Meyerai E. Chessera Terapia behmłorclrd w p*gchimrit klmicztei (19731, w Czechosłowacji zaś monografia 0. Kondżśa Po@tćenia 1 psychoterapii (1964) i Disceidnń psychoterapia (196919731. Od 1963 r, wychodzi czasopismo, Behaviour Rsearch andTherapy", redagowane przez Eysencka i Rachmana: od 1970 r.czasopismo, Behavior Therapy" (red. G. M. Franko i J. P. Braó) oraz, Behavior Therapy ani Zxperimertal Psychiatry' (red. T. Wolpe i L. J. Rernah od 165 r. , European Journal af. 107. Behaviour Analysis and Modificatior" (red. G. Barendregt i in. ) Publikacji Jest trle, że od 1973 r. G. FYaks i G, T. Wilsonzaczęli wydawać obszerne roczniki, Annual Reyiew ot Behamour Therapy", w których systematrzaią i komentują publika cle z kolejnych lat oraz przedrukowują najcenniejsze prace, . 6. Psychoterapia antropologiczna Psychoterapia antropologiczna stawia pytania dotyczą ce samej istoty człowieka, rozpatruje zagadnienie ludzkiego istnienia i jego sensu, zagadnienie ducha, sumienia, odpowiedzialności człowieka