Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

przymusowy charakter członkostwa Ubezpieczony nie może odmówić39 uczestnictwa w drugim filarze ani się z niego wycofać, a zatem wyraźnie brakuje tu autonomii woli strony, która jest jedną z naczelnych zasad kształtujących stosunki cywilnoprawne. Element autonomii woli istnieje, co prawda, na etapie wyboru konkretnego funduszu, ma on jednak zbyt mały zakres, aby determinować stosunek jako cywilnoprawny. 36 Możliwe jest to tylko w wyniku otwarcia rachunku, zob. pkt 4.3.3. 37 Osoby urodzone w tym przedziale czasowym mogą pobierać emeryturę nawet od 1989 r. (np. tancerki). 38 Prawo administracyjne, op. cit., s. 125—126. 39 Takie jest założenie konstrukcyjne, bowiem dobrowolność przystąpienia ma charakter przejściowy. jl 4. Członkostwo w otwartym funduszu emerytalnyn 11 Z drugiej strony trudno jest się dopatrzyć charakterystycznej dla stosunków administracyjnoprawnych nadrzędności funduszu w stosunku do uczestników. Otwartym funduszom emerytalnym nie przysługują prawie żadne uprawnienia władcze w stosunku do członków, oprócz przymusowego otwarcia rachunku dla współmałżonka, który w ciągu dwóch miesięcy nie wskazał innego rachunku do wypłaty transferowej i pobierania opłat za transfer środków. mieszany charakter Reasumując, można stwierdzić, że stosunek członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym ma charakter mieszany. Na płaszczyźnie uczestniczenia w nim, jako w drugim filarze obowiązkowego dla wszystkich i organizowanego przez państwo systemu emerytalnego, ma on charakter administracyjnoprawny, o czym świadczy chociażby przymus administracyjny stosowany w razie niedopełnienia obowiązku wskazania funduszu, a także określone w art. 205 u.o.f.f.e. uprawnienie członka do wystąpienia ze skargą na fundusz. Jednocześnie, co do zasady40, stosunek ten nawiązywany jest w formie cywilnoprawnej umowy pomiędzy otwartym funduszem emerytalnym a ubezpieczonym, zbliżonej do umowy o świadczenie usług, wobec czego na płaszczyźnie członkostwa w konkretnym funduszu stosunek ów zbliża się do cywilnoprawnego41. W sprawach o roszczenia ze stosunków prawnych między członkami otwartych funduszy a tymi funduszami lub ich organami orzekają sądy ubezpieczeń społecznych właściwe dla miejsca zamieszkania członka funduszu. Są to zatem te same sądy, które rozpatrują spory z zakresu ubezpieczeń społecznych pomiędzy organami rentowymi i osobami fizycznymi. 4.3. Powstanie stosunku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym Nawiązanie stosunku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym może nastąpić w trzech formach: • poprzez zawarcie umowy pomiędzy osobą spełniającą ustawowe kryteria objęcia nowym systemem emerytalnym i otwartym funduszem emerytalnym, • w drodze losowania przeprowadzonego przez ZUS, • poprzez otwarcie rachunku. Zawarcie umowy to podstawowy sposób uzyskania członkostwa. Natomiast uzyskanie członkostwa w wyniku losowania lub otwarcia rachunku należy traktować jako wyjątki od tej zasady. sposoby powstania 40 Inne sposoby mają charakter wyjątku. 41 Tak. A. Chróścicki, Fundusze inwestycyjne i emerytalne, Warszawa 1999. 78 V. Emerytura z otwartego funduszu emerytalnego (tzw. drugi filar) 4.3.1. Umowa z otwartym funduszem emerytalnym Umowa jest podstawowym sposobem nawiązania stosunku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym w stosunku do osób urodzonych po 31 grudnia 1968 r. i jedynym w stosunku do urodzonych pomiędzy 31 grudnia 1948 r. a 1 stycznia 1969 roku. strony umowy forma umowy treść deklaracji Stronami umowy członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym są: osoba przystępująca i fundusz emerytalny reprezentowany przez akwizytora tego funduszu42. Zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 9 czerwca 1998 r.43 umowa z otwartym funduszem emerytalnym powinna mieć formę pisemną pod rygorem nieważności, przy czym co najmniej jeden egzemplarz zawartej umowy powinien zostać niezwłocznie przekazany członkowi funduszu. W myśl § 1-3 cytowanego rozporządzenia zawarcie umowy odbywa się poprzez złożenie przez osobę przystępującą deklaracji na odpowiednim formularzu umowy. Złożona na powyższym formularzu deklaracja przystąpienia do funduszu powinna zawierać: • oświadczenie osoby przystępującej do otwartego funduszu emerytalnego o zapoznaniu się z prospektem informacyjnym funduszu, który powinien zostać udostępniony wraz z formularzem umowy przez akwizytora funduszu, • imienne wskazanie osoby lub osób, którym w razie śmierci osoby przystępującej do otwartego funduszu emerytalnego wypłacone zostaną środki zgromadzone w otwartym funduszu emerytalnym, a w szczególności — dane pozwalające na identyfikację osoby lub osób, którym należy wypłacić środki po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego, w tym co najmniej imię i nazwisko, datę urodzenia oraz adres zamieszkania44, • oświadczenie o stosunkach majątkowych między osobą przystępującą do otwartego funduszu emerytalnego a jej małżonkiem, chyba że osoba przystępująca do funduszu nie pozostaje w związku małżeńskim, • datę i godzinę złożenia deklaracji oraz cechy dokumentu potwierdzającego tożsamość osoby składającej deklarację. Dodatkowe warunki przewiduje art. 84a u.o.f.f.e. w stosunku do osób urodzonych w latach 1949-1953