Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Częściej niż tylko skrócenie w obrębie m. erector spinae występuje przykurcz mięśniowy, będący przeważnie objawem odruchowym zaburzeń czynności ruchowych w segmencie. Rozróżnia się różne stopnie nasilenia tego przykurczu, może on być tylko w rozluźnionej pozycji stojącej, także przy ruchu przeprostu do tyłu, a nawet w nasilonych przypadkach jeszcze w pozycji leżącej na brzuchu. Mięsień czworoboczny lędźwi bada się w kierunku jego ewentualnego skrócenia, które przy nieistnieniu innych zaburzeń w obrębie układu ruchowego może być jedyną przyczyną skoliozy lędźwiowego odcinka kręgosłupa, ze skośnym ustawie-•niem miednicy i nierównością kończyn dolnych. Badanie polega na stwierdzeniu, ograniczenia zgięcia bocznego odcinka lędźwiowego kręgosłupa w stronę przeciwną do skrócenia, lecz dopiero wtedy zauważalnego, gdy wymienioną nierówność kończyn dolnych wyrówna się podkładką pod stopę krótszej kończyny chorego (ryć. 188). Bardziej więc odpowiednim, chociaż wymagającym pomocy dwu osób, jest sposób badania pokazany na ryć. 189. W pozycji leżącej chorego na brzuchu z wystawaniem prawie całego tułowia chorego poza brzeg początkowy kozetki, lekarz obiema rękami przytrzymuje biodra chorego leżącego na wymienionym brzegu Ryć. 187. Badanie rozciągliwości mięśni prostowników tułowia. Ryć. 188. Badanie skrócenia mięśnia czworo-bocznego lędźwi w pozycji stojącej. 253 Ryć. 189. Badanie skrócenia mięśnia czwo-robocznego lędźwi w pozycji leżącej na brzuchu na końcu kozetki z pomocą dwu osób. Ryć. 190. Badanie siły mięśni brzucha. Ryć. 191. Badanie siły mięśni brzucha z Wyłączeniem aktywności mięśni lędźwiowo-u-dowych przez naciskanie piętami na ręce lekarza. 254 kozetki, zaś pomagająca druga osoba od strony boków podtrzymuje tułów chorego w poziomie i wykonuje bierne ruchy zginania do boków odcinka lędźwiowego kręgosłupa chorego względem jego miednicy. Oceniany przez lekarza zakres ograniczenia ru,chów zgięcia bocznego przy wyłączeniu zablokowań lub innych zmian strukturalnych segmentów kręgosłupa pozwala zmierzyć skrócenie przeciwstronnego m. ąuadratus lumborum. Najlepszym i najwygodniejszym sposobem jest zbadanie skrócenia m. ąuadratus lumborum przez ocenę o-graniczenia ruchu zgięcia bocznego tułowia chorego w jego pozycji leżącej na kozetce na boku. Miednica chorego powinna być przytrzymana przez lekarza, chory zaś poprzez łokieć kończyny górnej leżącej niżej (na kozetce) unosi się (zgina do boku tułów). W warunkach prawidłowych potrafi unieść się do wysokości łokcia, przy czym jak zawsze do oceny służy obustronny pomiar (p. ryć. 206). Najistotniejsze dla rozpoznania przyczyny najczęstszych zaburzeń czynności ruchowych kręgosłupa w jego części dolnej jest zbadanie siły mięśni brzucha, które wspólnie z m. iliopsoas wykonują ruchy zgięcia tułowia do przodu, a ponadto też — jak wspomniano — odgrywają ważną rolę w ruchach oddychania. Ponieważ mięśnie brzucha należą do mięśni mających tendencję do osłabienia, a mięśnie lędźwiowo-udowe odwrotnie — do skracania, dlatego w przypadku zaburzeń układu ruchowego następuje nierównowaga czynności tych mięśni przy ruchach zginania tułowia do przodu w stosunku do miednicy, tj. przewaga (lub nawet wyłączność) wykonania tego ruchu, przez mięśnie lędźwiowo-udowe. Zatem praktycznie niezmiernie ważne jest odpowiednie zbadanie czynności mięśni brzucha, z wyłączeniem w czasie tego testu czynności mięśni lędźwiowo-udowych. Uzyskuje się to przez ułożenie chorego na plecach, z maksymalnie zgiętymi kończynami dolnymi (nie przytrzymanymi za grzbiet stóp). W tej pozycji chory wykonuje powoli (nie zamachowo) przy wyprostowanych do przodu rękach zginanie stopniowe kręgosłupa począwszy od zgięcia głowy (zbliżenie bródki do mostka), następnie unoszenie pleców od po-"dłoża kozetki i z kolei zgięcie odcinka lędźwiowego kręgosłupa do pozycji siedzącej (i z powrotem powoli do leżącej); (ryć. 190). Bardzo ważne jest wykonanie ruchu zginania powoli i stopniowo bez podparcia lub pomocy, co najwyżej lekarz może przytrzymać rękami do jednakowej pozycji miednicę chorego, lub też innym sposobem wyłącza mięśnie lędźwiowo-udowe przez polecenie choremu aktywizacji mięśni prostowników stawów biodrowych w czasie testu w taki sposób, że chory naciska piętami wyprostowanych kończyn dolnych przeciwko oporowi rąk lekarza (ryć. 191). Mięśnie brzucha u ludzi współczesnej cywilizacji niestety nie są silne, a więc już zdolność zgięcia tułowia, tj. jego uniesienia, przy teście powyżej podłoża kozetki na wysokość dolnych kątów łopatek przyjmuje się jako 3 stopień siły mięśni brzucha w skali Lovetta, a przejście dalej do pozycji siedzącej (przy nie wyprostowanych, założonych na karku rękach) uważa 'się za bardzo dobrą siłę stopnia 5. Siłę mięśni skośnych brzucha bada się podobnie, przy czym chory wykonuje ruch zgięcia tułowia do przodu równocześnie z rotacją do boku. Wiadomo, że przy rotacji tułowia czynne są po stronie rotacji mm. obliąuus internus i intercostales internuj, a po przeciwnej stronie mm. obliąuus exter-nus, semispinales, multifidus, latissimus dorsi oraz mięśnie rotujące miednicę. Mięsień poprzeczny brzucha można zbadać tylko oglądaniem powłok brzusznych w czasie czynności ruchowych. Mianowicie w czasie testu siadania chorego z pozycji leżącej na plecach pojawia się przy osłabieniu tego mięśnia wypuklenie boków brzucha (rzekoma przepuklina). Przy znacznym osłabieniu objaw ten pojawia się przy kaszlu, śmiechu itp. Szczególnie ważne dla oceny czynności mięśni brzucha jest obmacywanie ich w czasie codziennych ruchów, np. przy podnoszeniu przedmiotów z podłogi. Lekarz stoi z tyłu chorego trzymając rękoma powłoki brzuszne w czasie ruchu podnoszenia jakiegoś przedmiotu, np. ciężarka z podłogi. Prawidłowo mięśnie brzucha są aktywne przy ruchach tułowia, a więc napinają się przy tej próbie. W przypadku braku aktywności mięśni brzucha brzuch chorego uwypukla się do przodu i dlatego kręgosłup traci swoją najważniejszą podporę (p. rozdz. 7.2.). Powyższy ruch może być wykorzystany również dla samodzielnych ćwiczeń leczniczych przez chorego. 7.4.2.4. Mięśnie przytrzymujące obręcz barkowa od dołu Określenie to obejmuje mięśnie przymocowujące obręcz barkową do klatki piersiowej. Są to więc mięśnie, na których opierają się łopatka i bark. Z wyjątkiem mięśni piersiowych należą one do mięśni mających tendencję do osłabienia