Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

Wola walki Iwana IV ze zBem, któr zamierzaB prowadzi za pomoc prawa, widoczna jest tak|e w jego intencjach skierowanych do Soboru 1551 roku. W Ko[ciele, podobnie jak w instytucjach |ycia spoBecznego, zauwa|aB on przede wszystkim wady i niegodziwo[ci, staraB si wic nakBoni biskupów do dziaBaD naprawczych na drodze prawnej. Car sdziB, |e prawo kanoniczne speBni prewencyjn rol, jak dostrzegaB w prawie pozytywnym, i przyczyni si do zaprowadzenia Badu moralnego w paDstwie, a tym samym do jego naprawy. Biskupi jednak reprezentowali tradycyjny pogld na istot prawa. Sytuowali je bli|ej doktryny wiary, a postawa moralna czBowieka zale|na byBa, wedBug nich, od stopnia identyfikacji z Bogiem. O tym za[ nie mogBo przesdza prawo. Iwan IV musiaB by [wiadom, |e zmiany, jakich dokonaB, wykraczaj poza ramy tradycji, i dlatego oczekiwaB od Soboru zajcia stanowiska w kwestii stosunku Ko[cioBa do cara i prawa. Postanowienia Soboru dowodz, i| Ko[cióB 21 Osoby te sdzone byBy w wy|ej wymienionych sprawach przez sdy wspólne - skBadajce si z osób duchownych i carskich bojarów. ProtokoBy obu stron zatwierdzaB biskup (s. 211). 226 Hanna Kowalska na Rusi musiaB zdawa sobie spraw z przemian, zaistniaBych w paDstwie, w zwizku z czym biskupi w postanowieniach soborowych na plan pierwszy wysunli kwesti dobra ludzkiego, gwarantowanego przez stra|ników wiary: Ko[cióB i cara. Miejsce obu tych o[rodków uznali za ostatecznie okre[lone w czasach Justyniana. Wynika std jasno, |e Ko[cióB jednoznacznie staB na stanowisku obrony tradycji. Postanowienia soborowe, czyli tzw. StogBaw, dowodz, |e zmiany, jakie zaistniaBy w sferze kultury podlegBej wpBywom wBadzy paDstwowej do czasów Iwana IV, przekroczyBy ramy tradycji kultury staroruskiej. Ko[cióB odniósB si do niektórych z nich negatywnie, czemu daB wyraz, stajc w obronie nie tyle sposobu rozstrzygania bie|cych spraw |ycia religijnego i obyczaju, co metafizycznej perspektywy |ycia. W ten sposób ustpiB z wyznaczonej przez cara pozycji partnera politycznego. DOMOSTROJ - BO{Y ZWIAT CZAOWIEKA Chcc rozwa|y miejsce i znaczenie Domostroju dla kultury szesnasto-wiecznej Rusi, musimy pdwoBa si do tradycji wschodniochrze[cijaDskiej, wynikajcej z ontologii i antropologii chrze[cijaDskiej oraz teologii moralnej, która w cigu wieków wydaBa liczne i ró|norodne owoce