Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

Nie śledzili oni ogólnych zagadnień teoretycznych, ale najczęściej zajmowali się problemami bardziej wąski ~ G. W. Hartmann The Field Theory of Learning and Its Educational Consequences. W: Th~e Psychology of Learning. Forty-first Yearbook of the National Society for the Study of Education. Część II, Bloomington, Ill. 1942, Public School Publishing Company, s. 166. 3ss mi, na przykład zapominaniem, uczeniem się całościowym i częściami, pamięcią, transferem w uczeniu się. Byli eklektykami o tyle, że vvskazówki do badań albo dane pochodzące z badań czerpali zewsząd, gdzie tylko mogli znaleźć, bez względu na to, czy przyjmowali daną teorię, czy nie. Zwykle stawiali oni pytania o charakterze czysto psychologicznym - na przykład: czy lepiej jest uczyć się wiersza jako całości czy częściami; czy dodawania i odejmowania należy uczyć się razem czy oddzielnie; jaki jest związek między praktyką a uczeniem się - i szukali odpowiedzi w wynikach podejmowanych badań. Na podstawie uzyskanych danych formułowali uogólnienia dotyczące badanego zagadnienia, ale nie byli skłonni posuwać się zbyt daleko w swoich uogólnieniach. Samo słowo "funkcjonalny" odnosi się po prostu do koncepcji, że jeden zestaw okoliczności wiąże się z innym; że przy uczeniu się, na przykład, pewien zestaw wyników ma funkcjonalny związek z poprzedzającym zesta~wem warunków. Psychologa funkcjonalnego interesuje poznanie tego związku i, w danej chwili przynajmniej, nic więcej. Ponieważ dalsze rozdziały części dotyczącej ,,uczenia się" mają przeważnie charakter .,funkcjonalny" ze względu na ich orientację i treść, w rozdziale tym nie będziemy podawać dalszego opisu funkcjonalnej teorii uczenia się. ISTOTA UCZENIA SIF, Zanim przystąpimy do dalszych rozważań, musimy powiedzieć coś więcej o istocie uczenia się, ustalić jego związek z zachowaniem się i przeciwstawić je dojrzewaniu (czyli wzrastaniu i rozwojowi). Zachowanie Wszystkie .istoty żywe zdają się stale reagować na coś. Reakcję na ogół określa się z fizjologic2nego punktu widzenia uwzględniając skurcz mięśni albo wydzielanie gruczołów. Poruszamy się; jemy; pijemy; nasze serca pracują; robimy mnóstwo rzeczy. Czynności te nazywamy zachowaniem. Nie każde zachowanie jest uzewnętrznione, to znaczy daje się zaobserwować. Kiedy czytamy albo słuchamy muzyki, jest to również pewna forma zachowania się. Zachowanie jest zasadniczym punktem wyjściowym dla psychalaga, który gragmie zrozumieć je. Jednakże psychologa zajmującego uczeniem się interesują szczególnie te zmiany w zachowaniu, które nazywa uczeniem się. Uczenie się a dojrzewanie W opisach zachowania się istoty ludzkiej uwzględniane są zwykle dcva aspekty: dojrzewanie i uczenie się s. Pewne zmiany zachowania się S Patrz: artykuł Learning W: Enc~clopedia of Educational Research. New York ? 9'a0, The Macmillan Company. 36'1 mogą być związane ze zmianami fizjologicznymi czy anatomicznymi. Zmiany mogą być również następstv~~em w3rpadków, stosowania lekarstv:T i tak dalej, albo degeneracji fizycznej. Te ostatnie rodzaje zmian mają jednak ograniczone, choć czasem ważne znaczenie z punktu widzenia zainteresowań psychologa czy wychowawcy. Zmiany, które wiążą się z pewnymi zmianaQni fizjologdcznymi spowodowanymi pracą, przypisywane są zmęczeniu. Te zmiany, które występują w toku normalnego rozwoju, nazywamy dojrzewaniem s. Takie zachowanie przebiega niezależnie od jakiejś specyficznej stymulacji ze strony otoczenia. Zmiany zwic~zane ze specy f icznci styrr~uiacjci nazywane sef iuyuczonyrni. Dokonanie tych rozróżnień w każdej poszczególnej sytuacji rzadko jest możliwe. Fakt, że każde dziecko mówi, wymawiając normalnie swoje pierwsze słowa w wieku 18 miesięcy i budując całe zwroty w wieku S6 miesięcy, przypisywany jest powszechnie dojrzewaniu. Język, jakim posługuje się dziecko, jest oczywiście rezultatem oddziaływania specyficznego otoczenia, i mówimy, że specyficzny język jest wyuczony. Jednakże mówienie jest wysoce zxożonym i skomplikowanym zachowaniem. które obejmuje nie tylko słowa i grupy słów, ale i artykulację, siłę głosu, żowarzvszące mu gesty i inne ruchy ciała. W moi;~ie mogą również występować zmiany będące rezultatem zmian anatomicznych czy fizjologicznych albo wynikające ze zzneczer~a. llfożna je jednak rozpoznać jako takie