9

Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

2.3. Hipotezy badawcze Odpowiedzi na powy�sze w�tpliwo�ci powinny nam dostarczy� hip� tezy. Informuj� one bowiem o wszystkich sprawach - hipotetycznie o kt�re pytaj� problemy. Czasem hipoteza jest tylko odwr�ceniem szyl,~~ i zmian� formy gramatycznej pytania - problemu. Dzieje si� tak g��wnie w�wczas gdy problem ma posta� pytania rozstrzygni�cia. Jak ju� m�wi�em pytanie takie zawiera fragment zdania oznajmuj�cego, kt�re b�dzie cz�ci� hipotezy, trzeba go tylko opatrzy� negacj� lub afirmacj�. Je�li stawiamy problem: "Czy alkoholizm ma wp�yw na przest�pczo��" - to jest to w�a�nie przryk�ad pytania rozstrzygni�cia. Hipoteza mo�e by� wybrana w zasadzie tylko z alternatywy, czyli z zaprzeczenia lub potwierdzenia i b�dzie mie� posta�: "alkoholizm ma wp�yw na przest�pczo��" ~Ibo "alkoholizm nie ma wp�ywu na przest�pczo��". Inaczej przebiega technika budowania hipotez dla problem�w, kt�re maj� posta� pytania dope�nienia. "Jakie s� spo�eczne skutki alkoholizmu m�odzie�y?" - to problem o postaci pytania dope�nienia. W tym pytaniu nie ma zawartej alternatywy, otwiera ono nie dwie, jak alternatywa mo�liwo�ci, lecz znacznie wi�cej. W pytaniu tym nie ma tak�e gotowej konstrukcji gramatycznej hipotezy oczekuj�cej tylko znaku negacji lub potwierdzenia aby otrzyma� gotow� hipotez�. Tu hipotez mo�e by� wiele. Nale�y wystrzega� si� hipotez, kt�re nazwa�bym "pustymi". Tak� hipotez� by�oby zdanie: "spo�eczne skutki alkoholizmu s� szkodliwe". S� tak samo nic nie m�wi�ce twierdzenia jak i informacje uzyskane z pyta� ~~naczonych nast�puj�c� kafeteri�: Jaki jest tw�j stosunek do ma��e�stwa? pozytywny - negatywny (w�a�ciwe podkre�l). Hipoteza winna zawiera� informacj� konkretn� wychodz�c� poza proste stwierdzenie fakt�w. Winna by� tw�rcza tzn. inspirowa� do docie~u�, do sprawdzenia. Hipoteza, jak twierdzi W.I. Beveridge jest najwa�Aiejsz� umys�ow� technik� badacza. Budowanie hipotez winno by� po~r.edzone rozeznaniem i studiami literatury. Osi�gamy w�wczas znacznie wi�ksz� precyzj� i instruktywno�� hipotez. Zawsze jednak na tym etapie ~4iedza nasza jest niekompletna, cz�sto wr�cz fa�szywa z winy stronniczej ~feratury. Dlatego uzasadniony wydaje si� zwyczaj nazywania w tym Miejscu hipotez - hipotezami roboczymi. Wykonuj� one jakby pewn� ~SOt� po to aby przybra� inn�, doskonalsz� posta�. Spr�bujmy sformu�owa� kilka hipotez na u�ytek naszych fikcyjnych 1 ) M�odzie� cechuje uog�lniona nieufno�� wobec "instytucji" i ludzi "instytucji" spowodowana do�wiadczeniami rodzinnymi. 2) Warto�ciami szczeg�lnie preferowanymi przez m�odzie� s� dobra materialne. 176 ~ I77 3) Sytuacje konfliktu i zagro�enia powoduj� zwrot uwagi m�odzie�y na warto�ci ahumanistyczne. 4) M�odzie� bardzo negatywnie ocenia spo�eczno�� ludzi doros�ych, a w szczeg�lno�ci mechanizmy �ycia, jakim podlegaj� doro�li. 5) Napi�cia i konflikty spo�eczne w spos�b naturalny wyzwalaj: aktywno�� m�odzie�y. Wiele w tych hipotezach celowej i niecelowej niedoskona�o�ci i upro szcze�. Wszelako po uwa�nym ich przestudiowaniu wida� ile w nich zawartych jest instrukcji technicznych. Np. twierdzenie o nieufno�ci wobec instytucji warunkowane jest do�wiadczeniami rodzinnymi. Zatem nale�y zwr�ci� uwag� w naszych badaniach na uzyskanie potrzebncy informacji o rodzinie. 9.2.4. Wyb�r terenu bada� i dob�r pr�by Wyb�r terenu bada� to nie tylko problem polegaj�cy na wyborni odpowiedniego terytorium. R�wnie dobrze dotyczy� przecie� mo�e okrc �lonej plac�wki lub instytucji, na terenie kt�rej pragniemy przeprowadzi badania. Wyb�j tyki r�wnoznaczny jest z wyborem pewnego kompleksu zagadnie� i uk�ad�w spo�ecznych, stanowi�cych przedmiot naszych zain teresowa�. Mo�e si� zdarzy�, �e uwarunkowania pewnych zjawisk por: teren danej miejscowo�ci lub maj� swe �r�d�o w zjawiskach innego typu ni� badane. Przyk�adem niech b�dzie badanie grupy r�wie�niczej w �rc~ dowisku wiejskim, le��cym nie opodal miasta. M�odzie� doje�d�aj�ca cl~� szko�y lub pracy jest przeno�nikiem nowych wzor�w zachowa�, �r�d�ei~~ innych opinii, stymulatorem kszta�towania si� specyficznych postawOgraniczenie bada� tylko do terenu wsi w znaczny spos�b utrudni�ohv badaczowi prawid�owe odczytanie proces�w zachodz�cych w takiej gm pie. Przyk�adem na konieczno�� brania pod uwag� r�wnie� innych problc m�w lub dziedzin jest w badaniach postaw moralnych m�odzie�y rola �rodk�w masowego przekazu, a w badaniach potrzeba kulturalnych - rol;~ poziomu ekonomicznego badanej grupy itp. Innymi s�owy - wyb�r terenu bada� to przede wszystkim typologia wszystkich zagadnie�, cech i wska�nik�w, jakie musz� by� zbadano. odnalezienie ich na odpowiednim terenie, u odpowiednich grup spo�ecz nych lub w uk�adach i zjawiskach spo�ecznych i nast�pnie wytypowani rejonu, grup zjawisk i instytucji jako obiekt�w naszego zainteresowania Nie zawsze mo�na z g�ry precyzyjnie okre�li teren przysz�ych badali Niekiedy wypadnie z pewnych spraw zrezygnowa�, innym razem kry� zainteresowa� trzeba poszerzy�. Przy badaniach po�wi�conych zamierzeniom zawodowym m�odzie�y mo�e odegra� wybitn� rol� dom kultury, kt�ry od wielu lat prowadzi wychowanie przez technik�, podczas gdy w badaniach po�wi�conych zainteresowaniom kulturalnym m�odzie�y �w dom kultury mo�e nie odgrywa� �adnej roli i - mimo pierwotnych za�o�e� - pozostanie na marginesie zainteresowa� badaj�cego. Wyb�r terenu bada� to dopiero cz�� zadania. W przypadku bada� ma�ej grupy lub funkcjonowania jakiej� instytucji sprawa przedstawia si� do�� prosto. Mamy mo�liwo�� zbadania wszystkich element�w interesuj�cego nas uk�adu spo�ecznego lub instytucji. Rzadko jednak badacz, szczeg�lnie w przypadku bada� �rodowiskowych, znajduje si� w tak szcz�liwym po�o�eniu. Ma on najcz�ciej do czynienia z bardzo liczn� zbiorowo�ci�, kt�rej z przyczyn technicznych i czasowych nie jest w stanie przebada�. Nale�y si� w�wczas uciec do wyodr�bnienia grupy jednostek, kt�re b�d� reprezentowa� ca�o��. Najpierw kilka poj��, kt�rym nale�y si� par� s��w wyja�nienia. Ca�o�� grupy stanowi�cej przedmiot naszego zainteresowania nazywa si� populaej� generaln�. Dla ekonomisty badaj�cego wysoko�� dochod�w na g�ow� ludno�ci danego kraju populacj� generaln� b�dzie ca�a ludno�� danego kraju. Dla socjologa badaj�cego stosunki spo�eczne w zak�adzie pracy populacj� generaln� b�d� wszyscy pracownicy zak�adu. Dla pedagoga interesuj�cego si� oddzia�ywaniem wychowawczym Uniwersytetu Powszechnego populacj� generaln� b�d� wszyscy wychowankowie wraz z sam� instytucj�. Prawie nigdy nie udaje si� zbada� ca�ej populacji. Trzeba si� w�wczas ograniczy� do zbadania jej reprezentacji. Ta cz�� populacji generalnej wybrana w specjalny spos�b do bada�, nazywa si� pr�b� reprezentatywn�. Wielko�� pr�by oraz sposoby jej doboru zosta�y om�wione w r. 7 oraz w r. I 1. Nie ma sta�ych regu�, pozwalaj�cych na dob�r pr�by reprezentatywnej w ustalonej wysoko�ci. S� natomiast regu�y, pozwalaj�ce na jako�ciowy dob�r pr�by. Generalna regu�a domaga si�, aby pr�ba reprezentowa�a wszystkie cechy i wszystkie elementy populacji generalnej

9

Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

Wątki