Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Dla wielu z nas nie zawsze jest jednak jasne, jak bardzo jeste�my ekstrawertywni czy introwertywni; czasem zachowujemy si� w spos�b bardzo otwarty i towarzyski, a niekiedy odczuwamy pewne onie�mielenie. Gdyby nas zapytano, jak bardzo jeste�my ekstrawertywni, odwo�aliby�my si� do proces�w spostrzegania siebie (Jak towarzyscy by- li�my ostatnio? Z iloma osobami rozmawiali�my na prywatce w zesz�ym tygodniu?), wyci�gaj�c jaki� wniosek na podstawie naszego zachowania, podobnie jak zrobi�by to obserwator zewn�trzny (Akert, 1991). Je�li rzeczywi�cie opieramy si� na takiej samoobserwacji, to odpowied�, jak� uzyskujemy, b�dzie zale�a�a od tego, czy przyjdzie nam do g�owy wi�cej przyk�ad�w zachowania ekstrawertywnego czy introwertywnego. Tez� t� ilustruje eksperyment Russella Fazio, Edwina Effreina i Victorii Falender (1981). Uczestnikom bada� zadawano seri� pyta�, kt�re doty- czy�y ich osobowo�ci. Badani nie wiedzieli, �e by�y to pytania podst�pne, tak przygotowane, by w jednej grupie uzyskiwa� same odpowiedzi �ekstrawertywne", a w innej same �introwertywne", bez wzgl�du na to, jacy w istocie byli. Na przyk�ad, w grupie �ekstrawertywnej" ekspery- mentator zadawa� pytania w rodzaju: �Co by� zrobi�, gdyby� chcia� o�y- wi� towarzystwo na prywatce?" Prawie ka�dy odpowiada na to pytanie w taki spos�b, �e jawi si� jako osoba ekstrawertywn�. W grupie �intro- wertywnej" eksperymentator stawia� takie pytania, jak: �Co ci si� nie po- doba w ha�a�liwych prywatkach?" Na og� odpowiada si� na takie pytanie tak, �e sprawia si� wra�enie osoby introwertywnej. Lecz czy uczestnicy bada� zaczynali my�le� o sobie jako o ludziach ekstrawertywnych b�d� introwertywnych? Teoria spostrzegania siebie m�wi, �e powinno tak si� sta�, je�li ich pogl�d na w�asny temat w tej kwestii nie by� ju� sprecyzo- wany. Jak pokazuje rycina 6.3, uczestnicy bada� rzeczywi�cie odwo�ywali si� do proces�w spostrzegania siebie, �eby okre�li�, jak bardzo s� ekstra- wertywni lub introwertywni. To, na jakie odpowiadali pytania, by�o przy- czyn� istotnego zr�nicowania w ich spostrzeganiu samych siebie. Lu- dzie, kt�rzy odpowiadali na pytania �ekstrawertywne", spostrzegali p�niej siebie jako osoby nieco bardziej ekstrawertywne; ci, kt�rzy odpo- wiadali na pytania �introwertywne" � jako osoby troch� bardziej intro- wertywne. Bardziej wyrafinowanym przyk�adem zastosowania teorii spostrzega- nia siebie s� badania przeprowadzone przez Fritza Stracka i jego wsp�- pracownik�w (Strack, Martin, Stepper, 1988). Prosili oni uczestnik�w eks- perymentu, by trzymali w ustach pi�ro, pos�uguj�c si� albo z�bami, albo wargami. Fotografie na nast�pnej stronie ilustruj� te dwa sposoby. Spr�buj 232 Rozdzia� 6 Ekstrawertywni 50 Introwertywni Badani odpowiadaj�cy na pytania �introwertywne" Badani odpowiadaj�cy na pytania �ekstrawertywne" RYCINA 6.3. Spostrzeganie w�asnej ekstrawertywno�ci i introwertywno�ci. Ludzie byli sprowokowani przez eksperymentatora do podawania przyk�ad�w w�asnego dzia�ania o charakterze albo ekstrawertywnym, albo introwertywnym. Osoby, kt�re dawa�y odpowiedzi �ekstrawertywne", wyci�ga�y wniosek o w�asnej wi�kszej ekstrawertywno�ci, ni� czyni�y to osoby, kt�re dawa�y odpowiedzi �introwertywne" (zaczerpni�to z: Fazio, Effrein, Falender, 1981) Hipoteza mimicznego sprz�enia zwrotnego. Ludzie spostrzegali rysunki jako bardziej zabawne, gdy trzymali pi�ro w z�bach, poniewa� zmusza�o ich to do u�miechania si� podczas ogl�dania tych rysunk�w (zaczerpni�to z: Strack i in., 1988). hipoteza mimicznego sprz�enia zwrotnego: hipoteza g�osz�ca, �e w�asny wyraz mimiczny mo�e determinowa� emocj�, kt�ra jest do�wiadczana zrobi� to sam: zauwa�, �e w zale�no�ci od tego, jak trzymasz pi�ro, inaczej odczuwasz mi�nie twarzy, zw�aszcza te wok� ust. Nast�pnie Strack i je- go wsp�pracownicy (1988) pokazywali uczestnikom bada� (trzymaj�cym pi�ra w ustach) seri� zabawnych rysunk�w i prosili ich, by ocenili, jak bardzo one �miesz�
