Najpierw nieco us/...

Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

c/.upla l�g, zjadaj�c jaja nic zap�odnionS^kt�re odr�nia po bledszym ubarwieniu, l^eszt� natomiast wachluj�cymi ruchami p�etw i ca�ego cia�a raz po raz przesuwa tu� pod podeszw� ukwia�u w miar� jego pe�zania po pod�o�u. Opieka ta jest tak staranna, �e nie pozwala nikomu naruszy� ikry. Po dziewi�ciu dniach wykluwa si� oko�o dwudziestu tysi�cy p�centy-metrowych rybek. Przychodz� na �wiat prawie r�wnocze�nie, zawsze noc�, kiedy wi�kszo�� drapie�c�w �pi. Male�stwa niezw�ocznie wyp�ywaj� ku powierzchni morza. Z tej pierwszej pr�by wychodz� ca�o tylko te. kt�re na swej drodze ku g�rze nie natrafi�y na c/.u�ki ukwia�u, a tym samym nic zosta�y sparali�owane przez parzyde�ka czy wch�oni�te do jamy gastralnej i strawione w zbiorniku �r�cych kwas�w, gdzie smacznie �pi� w tym czasie ich rodzice, niby w najosobliwszym �o�u, jakie matka natura przygotowa�a swoim stworzeniom. Jak wszystko w przyrodzie plenno�� amiiprion�w dostosowana jest do stopnia prze�ywalno�ci potomstwa. Po to. by�my mogli ogl�da� doros��, wzgl�dnie bezpiecznie urz�dzon� w swym �ywym domku ryb� ukwia�o-w�, oko�o czterystu tysi�cy sztuk |ej rodze�stwa musia�o pa�� ofiar� drapie�nik�w w niemowl�ctwie, w dzieci�stwie albo w wieku m�odzie�czym. Jest to odsiew olbrzymi (cho� wcale nic rekordowy w �wiecie ryb), lecz zgo�a nie nadmierny dla przetrwania gatunku zwa�ywszy, �e taka jest liczba zap�odnionych jaj jednej samicy w ci�gu dw�ch lat i �e samica ta �yje kilkakrotnie d�u�ej. Wracaj�c do wyklutego l�gu, los jego jest w dalszym ci�gu bardzo niepewn\f. Opieka ojca sko�czy�a si� raz na zawsze. Te male�stwa, kt�re nie pad�y pastw� ukwialu-opiekuna, sp�dzaj� pierwsz� noc swego �ycia dryfuj�c po powierzchni wody obok innych organizm�w. Zanim wzejdzie s�o�ce i na rafach koralowych nastanie pora bezlitosnego po�erania, instynkt samozachowawczy nakazuje im ukry� si� w p�kni�ciach skalnych tak w�skich, by drapie�niki nie wydoby�y ich stamt�d. Ale przecie� nie mo�na tch�rzliwie zaszy� si� na sta�e w takiej kryj�wce. Tak wi�c wynajduj�c na dzie� coraz to inny schowek, nocami drobniutkie amfip- nony dryfuj� ju� pojedynczo, rozrzucone przez fale po morskich bezkresach. Przewa�aj�ca ich cz��, zepchni�ta na g��bsze wody, ginie z nadej�ciem jasnego dnia. Tylko ma�ej garstce uda si� znale�� pierwszego w a ci u opiekuna. Nie jest to bynajmniej taki sam ukwia�, pod jakim wyklu�y si� z ikry. Istniej� bardzo r�norodne gatunki ukwia��w kar�owatych. To w�a�nie one s� pierwszym domem, swoistym ��obkiem amiipnonowej m�odzi, nituj�cym j� od nieuchronnego po�arcia w morskiej toni. Nie mamy poj�cia, dlaczego w�a�nie taki jamoch�on, wprawdzie znacznie mniejszy od om�wionych, lecz mog�cy pomie�ci� park� doros�ych amiiprion�w, nigdy do tego nie dopuszcza. Gdyby kt�ra� z tych ryb pr�bowa�a si� w nim zadomowi�, zosta�aby napadni�ta i srodze poparzona, zanim zacz�aby si� smarowa� �ma�ci� ochronn�". W og�le ca�a ta symbioza jest nader tajemnicza od strony jej sensu biologicznego dla gospodarza przyjmuj�cego m��d� �na wychowanie . Trudno przypu�ci�, aby male�ki, zaledwie centymetrowy amliprionck skutecznie broni� swego patrona przed zakusami nadgry/a.i�)c'ycn S� Pa" pugoryb i innych amator�w ukwia�owego przysmaku. Co najdziwniejsze, kiedy gromadka ma�ych lokator�w po kilku miesi�cach dorasta, rokuj�c nadzieje, �e niebawem sprosta roli obro�c�w jamoch�ona ten brutalnie zabiega o to, by jak najpr�dzej jej si� pozby�. Amfiprionowe dzieci s� teraz przy ka�dej sposobno�ci coraz dotkliwiej smagane czu�kami uzbrojonymi w jadowite parzyde�ka. Rade nie rade opuszczaj� wi�c zbuntowanego opiekuna, a ten z kolei, gdy jest ju� wolny, przygarnia nowe male�kie amfipriony i ca�a historia powtaiza si� bardzo wiele razy, bowiem ukwia�y �yj� ponad sto lat. Przep�dzone amfipriony maj� tylko jedn� szans� ratunku: zagnie�dzi� si� wewn�trz wielkiego ukwia�u takiego, jaki zamieszkuj� jego nieznani, teraz gdzie� bardzo daleko przebywaj�cy rodzice. M�ode rybki mus/� ogromnie si� spieszy�, gdy� w toni wodnej s� ca�kowicie bezbionne. W tym krytycznym okresie masowo padaj� �upem najrozmaitszych drapie�nik�w. Ocalej� te, kt�rym nie tylko uda si� w por� dopa�� wymarzonego schronienia, lecz tak�e wyrafinowanym kamufla�em z�agodzi� i na koniec z�ama� op�r pary obcych amiiprion�w zasiedlaj�cych ukwia�. Ale wiemy ju�, �e doros�e amfipriony, a szczeg�lnie w�adcze samice zazdro�nie strzeg� terytorium rozci�gaj�cego si� promieni�cie wok� ich ukwia�u. Tym bardziej nie znios�yby obecno�ci wsp�lplernie�ca w obr�bie w�asnego mieszkania. M�odzi w�drowcy musz� wi�c je przechytrzy�. Czyni� to bardzo sprytnie: nie przyjmuj�c jaskrawej �plakatowej" szaty osobnik�w dojrza�ych, udaj� dzieci. Nie wiemy zreszt�, czy takim fortelem budz� lito��, wykorzystuj�c oddzia�ywanie odkrytego przez K. Lorenza �schematu dzieci�co�ci" . czy te� uchodz� w oczach gospodarzy za ryby obcego 25 gatunku, przez co nie wzbudzaj� pop�du agresji. Ta druga ewentualno�� jest o tyle prawdopodobna, �e amfipriony nie wychowuj� potomstwa, wi�c m�odych osobnik�w mog� nie odr�nia� od obcych ryb. Ale i tak 26 sztuka zasiedlenia udaje si� tylko jednemu spo�r�d wielu tysi�cy.* Parka zasiedzia�ych w ukwiale amfiprion�w, nie obdarzona towarzyskim usposobieniem, patrzy kosym okiem na nieznajomych intruz�w. Przybysze zabezpieczaj� si� przed t� niech�ci� w taki sam spos�b, w jaki doros�y samiec �agodzi z�e humory partnerki: stawaniem na g�owie i pokornym dr�eniem. Obserwuj�cy t� scen� wspomniany ju� Fricke naliczy� w ci�gu kwadransa a� pi��dziesi�t jeden takich demonstracji dygotania na ca�ym ciele, kt�re po jakim� czasie odnios�y zamierzony skutek. Zaadoptowana m�odzie� wygrywa podstawowy los: bezpieczny dach nad g�ow�. �ycie tych przygarni�tych dzieci nie jest jednak sielank�. W charakterze poddanych w cudzym domu nadal musz� si� maskowa� nieraz bardzo d�ugo - kamufla�em dzieci�cej szaty, kt�ra chroni je przed wygnaniem w to�. Sama obecno�� doros�ych gospodarzy hamuje biologiczne procesy wzrostu podopiecznych. Nie znamy jeszcze mechanizm�w tego odcl/ia�ywania, kt�re zreszt� wyst�puj� w rozmaitych grupach zwierz�cych (u pszcz�, tak�e innych owad�w spo�ecznych). Skutki natomiast rzucaj� si� w oczy. Zjawisko to bada� Robert M. Ross na rafach koralowych w wodach okalaj�cych wysp� Guam (Archipelag Marian�w). �ledz�c okoliczno�ci spo�ecznie kontrolowanego wzrostu ryb ukwia�owych - wykry� nader ciekaw� zale�no��: ��czna d�ugo�� wszystkich amfiprion�w zamieszkuj�cych wsp�lnot� ukwia�ow� jest wprost proporcjonalna do rozleg�o�ci obszaru pokrywanego przez ukwia�". Oznacza to, �e np. w razie �mierci jednego z czworga przysposobionych dzieci, ka�de z pozosta�ych mo�e wyd�u�y� si� o jedn� trzeci� d�ugo�ci cia�a zmar�ego. I rzeczywi�cie, dzieje si� tak nader szybko. Szczeg�lny przypadek zachodzi natomiast w�wczas, gdy ginie jedna ryba spo�r�d pary gospodarzy

Najpierw nieco us/...

Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

Wątki