Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
W t\-chnowych tendencjach odnaleźć można powiązania z teoriar-iifilozolii i pedagogiki przeszłości, które broniły zasady indywidualizmu i swobody w wychowaniu. Wśród ,, patronów"ruchu znajduje się Jean Jacques Rousseau, przekonań vo autonomicznejwartości okresu dzieciństwaw życiukażdesoczłowieka,a także Jan Henryk Postalozzi, który głosił hasłozaufania do natury i uczuć dziecka. W kształtowaniu sięruchu Nowego Wychowania szczególnie istotna jest jednakrola myślicieli ówczesnych,to znaczy żyjących w XIXwieku. W swoim studium o Nowym Wychowaniu Roger Cousinet ''podkreśla wkład Rousseau, jego ideału swobodnego wychowania, oraz wkład Tołstoja, którybył przecież nie tylkozwolennikiem,idei swobodnego rozwoju jednostkiludzki. ei.ale. głosił także hasło powiązania szkoły z życiem3. Ten nurtinspirujący Nowe Wychowanie został przezCousincta określony jako nurt "mistyczny'', oprócz którego autor tenwyróżnia jeszczenurt "filozoficzny", podkreśla bowiem związkiNowego Wychowania ze współczesnymi mu koncepcjami filozoficznymi, oraz nurt "naukowy", związany z rozwojem psychologii i pedagogiki eksperymentalnej. Szczególnie dwaostatnie nurty mają swój poważny udział w formowaniusięteorii i praktyki Nowego Wychowania. Wiążą się one z nowymi koncepcjamifilozoficznymi, jakie w końcu XIX wiekuprzedstawili H. Bergson iJ. Dewey, a także z osiągnięciamipedagogiki coraz ścisłej związanej z podstawami wiedzy medyczneji biologicznej, z psychologią eksperymentalną. Sławnenazwiskapsychologów i wychowawców,takichjak Binet1 Ciekawie na ten -temat pisze Angola Medicl w książceptL'Educatio'nNour-elle ses methodes ses progres. Paris. 1956, Presse? Ur-iversitaires do France,s. 12, Coliection;,Que ssis-je? " 2 Roger Cousinet UEducation Nouvelle. NeuchatelParis 1950,Delachaux et Kiestle, "Actualites pedagogiques et psycholo. Ęiciues" :) Na temat ideału swobodnego wychowania wujęciu J. J. Rou. sseaui L. N. Tołstoja porównaj: S. Hessen Podstawy -pedagogiki. Z rękopisudrugiego wydania oryginału rosyjskiego przełożył i bibliografią poLsk^uzupełnił drAdam Zieleńczyk, Warszawa 1931, "Nasza Księgarnia,Biblioteka Dziel Pedagogicznych. IĘy, Dewey, Ferriere, Montessori, Stanley Hali stały sięNiejako symbolamihaseł i osiągnięć tego ruchu. MimoJcitnych różnic, jakie dzieliły koncepcje wspomnianychlitorów, można stwierdzić, iż łączył ich podobny stosunek^ okresudzieciństwa i do zagadnienia swobodnego rozwojuednostki. Wszyscy niemal zgodni byłiw przekonaniu, żejżieciństwo J^ Iue ^y^ookresem koniecsnym, ale ma także^ autonomiczną wartość, niezależnie odprocesu przygotowywafe^iiado życia dorosłego, oraz że wartośćta może być ocenianana w sobie, w sposób aktualny i doraźny. Tego rodzajutożenie implikuje od razu tezę sformułowaną przezCousita: "Dziecko posiada w sobie wszystko to, co warunkujefeuteczne wychowanie, wszczególności zaś aktywnośćnieiśtanną i nieustannie aktualizowaną, w której zaangażowanaest cała jego osobowość; jest toaktywnośćistoty znajdującejfeę wokresie wzrostu, v/ stałym swoim rozwoju"1. Y/szelkiproces wychowawczy utożsamiano ze swobodną aktywnościąDziecka, a tę aktywność pojmowano jako zaspokojenie dzieItaęcych potrzeb l samego procesu wzrastania. Learrdng by^Soing, uczeniesię poprzez działanie, postulował John Dewey,^' wideach Nowego Wychowania odnaLsźć można równieżItstbtne powiązania zbergsoriowskim elan miał, zaufaniem doSwobodnych sił twórczych człowieka. ^" 'Dziecko stało -się punktemwyjścia nowej pedagogikiif. ośrodkiem zainteresowań zarówno teoretyczno-pedagogicziych,jak ipraktycsno-wycliowawczych. Autorka szwedzka^łlen Key określała nadchodzącą epokę mianem ,, Stuleciaźiecka". ^" Dzieciństwo zostałozdefiniowane jako swoisty stan psyhiczny, w którym pojawia się u dziecka naturalne dążeniefi0zdobywania i rozszerzania swych doświadczeń. Zdaniem^nowych" pedagogów, dziecko manifestujeprzede wszystkimwolę życia", swobodnie wyraża treści swego życia wewnętrz^go podejmuje próbę akcentowania własnej osobowości. Nakazując do zdobyczy nowej psychologii funkcjonalnej, ruchNowego Wychowania stwierdza u dziecka jednośćdwóch^elementów: działania izainteresowania, a oba te pojęcia^. łatwo można odnaleźć wpodstawach teoretycznych ,,nowej"^-pedagogiki. Człowiek myśli po to, aby działać, deklarowali^równocześnie i Dewey, i Bergson. "Atmosfera, któradomijttu3'e w Nowych Szkołach, pisze Albert Ehm, stara się zwiebkrotnićsiły żywotne dziecka, rozwijać jego spontanicznegmteresowania,jegopotrzebę działania, tworzenia i życia" 2. ;,1 Roger Cousmet Ibidem, s. 21. Albert Ehm UEducation NouveUe. Paris 1938,EditionsAlsatia, s. 46.. "Wśród różnorodnych zasad sformułowanych przez Nowe Wychowanie trzeba przyponinieć następujące: mobilizacja aktywności dziecka, połączenie pracy ręcznej z pracą umysłową, rozwijanie u dziecka jego uzdolnień twórczych. W założeniach teoretycznych ruchu NowegoWychowaniaznajdują sięjuż elementy wychowania estetycznego. Wynikają onez dwóch tez podstawowych: tej, która podkreślałaznaczenie procesu rozwojowego akcentując jego spontanicznycharakter, oraz tej, która próbowała wykazać bardziej istotnepowiązania między rozwojemdziecka a otaczającym je światem. Proponowany system wychowawczy miał być wychowaniem w służbie dziecka, opartym na jego poznaniu, a nie najakiejś abstrakcyjnej idei dziecka, opracowanej przez ludzidorosłych. Tak ujętym celom wychowania dobrze odpowiadałowychowanie estetyczne. Aktywność własna, a zwłaszcza swobodna ekspresja artystyczna, pozwalała bowiemna zaspokojenie dążeń i potrzeb, ina lepsze zespolenie dzieckazeświatem, który je otacza. Wychowanie estetyczne stawałosięsyntezą idei zainteresowania i wysiłku,myśli i działania,obserwacjii swobodnejekspresji