Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
185 184 INSTYTUCJONALNE ASPEKTY POLITYKI DEMOKRACJA- HISTORIA, WSPÓŁCZESNOŚĆ, PRZYSZŁOŚĆ W państwie niedemokratycznym państwo ma pierwszeństwo przed jednostką. Interesy obywatela podporządkowane są interesom państwa. Zakres wolnos'ci jednostki jest minimalny. W państwie demokratycznym przyjmuje się pierwszeństwo obywatela przed państwem. Musi istnieć wzajemna więź między obywatelami a wspólnotą państwową, tzn. z jednej strony państwo powinno być podporządkowane interesom obywateli, z drugiej strony jednak obywatele powinni być lojalni wobec państwa tzn. muszą przestrzegać prawa, przyczyniać się do jego utrzymania (podatki), stawać w jego obronie w przypadku zagrożenia zewnętrznego. Państwo prawa Cechy państwa prawa Małżeństwo Małżonek - cudzoziemiec może wystąpić o przyznanie obywatelstwa kraju, którego obywatelem jest współmałżonek. Może to być połączone z koniecznością zrzeczenia się dotychczasowego obywatelstwa. Opcja Osoba może ubiegać się o obywatelstwo co najmniej dwóch państw i od jej wyboru zależy ostateczne rozwiązanie kwestii, np. w przypadku zmiany granic miedzy państwami lub gdy dziecko pochodzi z małżeństwa, w którym każde z rodziców ma inne obywatelstwo. Inne Np. obywatelstwo watykańskie wynika z faktu pozostawania w służbie Stolicy Apostolskiej (najwyżsi dygnitarze Kurii Rzymskiej oraz przedstawiciele dyplomatyczni) lub Państwa Miasta Watykańskiego - na czas jej pełnienia -oraz zamieszkania na terytorium Watykanu. Po ustaniu funkcji wraca się do obywatelstwa pierwotnego, a gdy jest to niemożliwe - do włoskiego. Obywatelstwo posiadają wszyscy kardynałowie kurialni, nawet jeżeli mieszkają poza Watykanem. Powyższa koncepcja jest nazywana ius functionis lub ius dominia. zabezpieczenie wolności prawa zasadnicze - linia graniczna działań państwa ograniczenie wolności tylko poprzez państwowe unormowanie równość wobec prawa zniesienie podziałów stanowych pewnosc prawa prawo formalne (postępowanie zgodne z przepisami) nadrzędność ustaw sądowa ochrona prawna ochrona przed samowolnym uwięzieniem 10.5. Zasada pluralizmu Struktury polityczne współczesnego państwa wypełnione są głównie przez partie polityczne i grupy interesu. Ich status i znaczenie są następstwem przyjęcia jednej z dwóch zasad ustrojowych - pluralizmu politycznego lub monizmu politycznego. Pluralizm, oznaczający różnorodność w wielości, jest charakterystyczną cechą państwa demokratycznego. Termin pluralizm polityczny zakłada istnienie różnorodnych sil politycznych (partii politycznych, grup interesu), konkurujących w ramach przyjętych w danym państwie reguł. Dla pełnej realizacji pluralizmu politycznego w danym państwie niezbędne jest występowanie zróżnicowania interesów w otoczeniu systemu politycznego, a zwłaszcza w społeczeństwie i gospodarce. Pluralizm - różnorodność w wielości zakaz stanowienia ustaw działających wstecz (ter retro non agit) podział władz: - legislatywa (ustawodawcza), - egzekutywa (wykonawcza), - judykatywa (sądownicza) Sposoby nabycia obywatelstwa Urodzenie zasada prawa ziemi (ius soli) Każde dziecko urodzone na terytorium danego państwa nabywa jego obywatelstwo bez względu na obywatelstwo rodziców (np. w USA). zasada prawa krwi (IMS sanguinis) Dziecko nabywa obywatelstwo tego państwa, którego obywatelami są jego rodzice, bez względu na to, gdzie się urodzi (np. w Polsce). Naturalizacja Uznanie przez organ danego państwa osoby fizycznej (człowieka) za obywatela na podstawie wniosku lub po wyrażeniu zgody przez te osobę, jeśli spełnia ona warunki przewidziane w prawie np. przybywa na terytorium państwa, którego obywatelstwo chce uzyskać w ciągu określonego prawem czasu (np. w USA- 5 lat). PLURALIZM PLURALIZM spoLECZNY PLURALIZM POLITYCZNY PLURALIZM EKONOMICZNY PLURALIZM IDEOWY wiela liczba konkurujących, /zroznicowanych grup - wolna gra sił politycznych, - prawo do wypowiadania i do prezentowania własnych poglądów; - mechanizm rynkowy, - konkurencja; - wielość konkurujących ze sobą idei; 186 187 INSTYTUCJONALNE ASPEKTY POLITYKI DEMOKRACJA- HISTORIA, WSPÓŁCZESNOŚĆ, PRZYSZŁOŚĆ Kontynuacją pluralizmu jest neokorporatyzm. Stanowi on wobec różnych wariantów pluralistycznych znaczny postęp koncepcyjny, uwarunkowany zmianami w przedmiocie badań lub w jego kontekście. Nowe lub w szczególny sposób uwypuklone elementy wprowadzone przez neokorporatystów to: • polityka państwa nie zawsze jest następstwem Pressuer politics, lecz stanowi również konsens między państwem a związkami interesu; • związki interesu mogą równocześnie uczestniczyć w wykonywaniu tak skoncentrowanej polityki; • państwo bierze udział, w różnych rozmiarach, w organizacji interesów społecznych, zachowując autonomię w formułowaniu i realizacji polityki; • zaznacza się zwiększona ingerencja w kształtowaniu stosunku związków interesu do swoich członków; • zaznacza się zależność między organizacją interesów społecznych i makroekonomicznym rozwojem nowoczesnych demokracji. W większości wariantów pluralistycznych kładziony jest nacisk na konflikt. W klasycznym pluralizmie żadna grupa interesu, bez własnej woli, nie jest wyłączona z systemu. Ekonomiczna i polityczna rola różnych grup społecznych jest znacznie ograniczona. Aktywność polityczna sprowadza się przede wszystkim do po- stulatów wysuwanych przy wyborze przywódców oraz agitacji na rzecz swoich interesów za pośrednictwem różnych zorganizowanych form reprezentacji. Pluralizm nie wytycza sobie żadnego określonego celu. Zakła- da, że głównym problemem jest proces pluralistyczny, z którego powinna wynikać optymalna polityka. Noekorporatyzm zakłada konsens, współdziałanie i harmonie. Ekonomiczna pozycja grup społecz-nwh jest zabezpieczona przez realizacje idei państwa dobrobytu, w którym rząd gwarantuje minimalny standard życia poprzez politykę dochodów i usługi społeczne