Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
1935 ve-labschiedete die Partei dann jedoch ein neues Programm, das stark vom Agrarismus beeinfluBt war und den slawischen Minderheiten erheblich wei-iim entgegenkam als das Programm von 1931 und eher wieder Positionen /i-igte, wie sie das PSL Wyzwolenie und das SCh vertreten hatten. Die I orderung nach einer Territorialautonomie hatte hier jedoch keine Auf-iiuhme gefunden. Explizit wurde aber nun festgestellt, „¿e parcelacja wielkie-j w³asnoœci poci¹ga za sob¹ ofiary z polskiego stanu posiadania", und mu auf einem Teil des parze³lierten Bodens sollten polnische Siedler an-rsiedelt werden, „natomiast znaczna czêœæ ziemi parcelowanej z natury i/cczy przypaœæ ma ludnoœci wiejskiej miejscowej z uwzglêdnieniem jej potrzeb gospodarczych". Weiter erklarte das SL: „Stronnictwo Ludowe 'lu/.y do œciœlejszej wspó³pracy z ludnoœci¹ wiejsk¹ mniejszoœci s³owiari-¦ kich, celem obrony wspólnych interesów gospodarczych i spo³ecznych"74. I 'i-utlicher noch formulierte dies Mi³kowski. Er sah die Konflikte mit den 7(1 Aufruf der Sejm-Fraktion des SCh vom 12.1.1926, Materia³y Ÿród³owe II, S. 178. " A. Wiêzikowa: Stronnictwo Ch³opskie 1926-1931, Warszawa 1931, S. 113ff. 12 S. Mi³kowski: Agraryzm jako forma przebudowy ustroju spo³ecznego (1934), in: S. Mil-'ivski: Pisma publicystyczne 1930-1939, hrsgg. v. W. Pi¹tkowski, Warszawa 1988, S. 79 179, hier S. 171; auch Z. Hemmerling, A. £uczak: Kresy i s³owiañskie mniejszoœci narodowe, >l8ff. '•' Programy, S. 30lf. 74Ebd., S. 316. -119- Kai Struve „Ch³opi z ch³opami" albo „Ziemia polska dla Polaków" slawischen Minderheiten vor allem als ein soziales Problem des Verhaltnisses der Bauern zu den polnischen Gutsherren: „Usuniêcie z terenów mniejszoœciowych magnatów i dziedziców polskich przez rozparcelowanie ich ziemi miêdzy ch³opów miejscowych: polskich, ukraiñskich czy bia³oruskich, umo¿liwi miêdzy jednymi a drugimi nawi¹zanie braterskiej wspó³pracy. Wspó³praca ch³opów polskich z ch³opami narodowoœci s³owiañskich, przeniesiona na teren polityczny mo¿e doprowadziæ do zadzierzgniêcia wêz³ów szczerej przyjaŸni i do u³o¿enia wzajemnego braterskiego wspó³¿ycia tych narodowoœci na terenach mieszanych. Na tej drodze mo¿na sobie jedynie wyobra¿aæ najw³aœciwsze rozwi¹zanie problemu mniejszoœci s³owiañskich"75. Weniger versohnlich auBerte sich in derselben Zeit Pawe³ Bobek in einem ausfiihrlichen Artikel in Piast iiber das Verhaltnis des SL zu den Ukrainern unter der Uberschrift „Porozumienie czy walka z Ukraiñcami". Welche Richtung das SL angesichts dieser Alternative einschlagen sollte, machte er von zwei grandlegenden Punkten in der Haltung der Ukrainer abhangig. Sie miiBten loyale Biirger des polnischen Staates sein, wofiir er angesichts der Verhaltnisse in der Sowjetukraine gute Voraussetzungen sah, und sie diirften den parzellierten GroBgrundbesitz nicht zur ausschlieB-lichen Ansiedlung von Ukrainern beanspruchen76. Die Verscharfung der politischen Unterdriickung und die schlechte wir-tschaftliche Lagê fuhrten aber insgesamt zu einer sozialen Radikalisierung des SL in den dreiBiger Jahren, die auch die gemeinsamen sozialen und politischen Interessen als Grandlage fur eine Zusammenarbeit mit den Bauern der slawischen Minderheiten in der Politik des SL starker hervortreten lieB77. 75 S. Mi³kowski: Walka o now¹ Polskê (1936), in: ders.: Pisma polityczne, S. 303 - 407, hier S. 388. 16 Bobek betonte hier noch einmal ganz klar die Bedeutung der Landfrage: „Mog¹ sobie inni snuæ mniej lub wiêcej oderwane od rzeczywistoœci plany co do polityki mniejszoœci, ch³opów polskich pcha na kresy twarda koniecznoœæ, oni te¿ te kresy prêdzej czy póŸniej zaludni¹. Im prêdzej ten wielki proces siê rozpocznie, tem lepiej dla Polski. Dobrze bêdzie, je¿eli tego wielkiego marszu na wschód dokonamy w zgodzie z Ukraiñcami, ale je¿eli odpowiedz¹ nam walk¹, to równie¿ siê ch³opom cofn¹æ nie wolno. I ta kwestia, a nie co innego, rozstrzygnie o tem, jak siê u³o¿¹ stosunki polsko-ruskie", „Piast" Nr. 5, 3.2.1935, S. 2