Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Najlepszym tego przyk�adem s� stany po urazach okre�lonych mi�ni, po zabiegach operacyjnych na mi�niach, po uszkodzeniach nerw�w obwodowych, czy nawet stany wymagaj�ce lokalnego unieruchomienia, w kt�rym to niekt�re mi�nie wykazuj� szczeg�ln� sk�onno�� do szybkiego zanikania. Wtedy te� pojawia si� substytucja, b�d�ca m.in. przejawem samoistnej kompensacji. Os�abiony mi�sie� jest wi�c zast�powany w swej czynno�ci przez silniejsze mi�nie agoni-styczne b�d� synergistyczne, cho� mo�liwa jest taka rola nawet mi�sni antagoni-stycznych (p. np. tzw. tylna stabilizacja kolana). Niekiedy tego typu ubytek funkcjonalny kompensowany bywa poprzez ruchy mo�liwe do wykonania bez udzia�u danego mi�nia, ale wg wzorc�w odmiennych od normalnych. Je�li przywracanie funkcji mi�nia trwa d�ugo, to tworzy si� swego rodzaju �b��dne ko�o", gdy� zast�powany mi�sie� dalej s�abnie, co nasila objawy jego niedomogi. W niekt�rych przypadkach spraw� komplikuje nier�wnowaga antagonistycznych grup mi�niowych oraz d�u�ej trwaj�ce niew�a�ciwe ustawienie w jakim� stawie (nieraz przymusowe), co sprzyja obkurczaniu si� mi�ni skr�conych i os�abieniu mi�ni rozci�gni�tych. I to wymaga odpowiedniego podej�cia, kt�rego jednym elementem jest oddzia�ywanie na os�abiony mi�sie�. Zawsze konieczne s� indywidualne rozstrzygni�cia - czy zajmowa� si� pojedynczym mi�niem, czy te� wzorcem ruchu, w kt�rym bierze on udzia�. M�wi�c inaczej, cz�sto zachodzi konieczno�� dokonania wyboru pomi�dzy podj�ciem analitycznym i syntetycznym, kt�re zwykle zmienia si� w kolejnych etapach usprawniania. Jak wida�, nieraz zarysowuje si� potrzeba oddzia�ywania na pojedynczy mi�sie�. W tej sytuacji pomocne mog� by� selektywne elektrostymulacje, lub �wiczenia wykonywane w takich pozycjach, by udzia� wsp�dzia�aj�cych mi�ni by� wyeliminowany b�d� ograniczony. Uzyskuje si� to zwykle poprzez zbli�enie przy-czep�w tych ostatnich (czyli sztuczne doprowadzenie podczas �wicze� do sytuacji imituj�cej ich tzw. niewydolno�� aktywn�), co �atwiej uzyska� w przypadku mi�ni dwustawowych. Mo�na te� oddzia�ywa� wybi�rczo na os�abione mi�nie podczas ruch�w bardziej globalnych, ale dotyczy to raczej mi�ni mniej os�abionych. W jednych przypadkach pomocne mo�e by� wspomaganie dzia�ania tych mi�ni elektro-stymulacj� wg Foerstera, a w innych np. specjalne koncentrowanie si� na tzw. s�a- 20 Podstawy fizjoterapii SI�A W SKALI LOVETTA AKTUALNE MO�LIWO�CI RUCHOWE �adne 1 tylko napinanie mi�nia +2 -3 +3 4 5 PREFEROWANA METODA REEDUKACJI elektrostymulacje �wiczenia synergistyczne i synkinetyczne ruch w odci��eniu ale bez dodatkowego oporu ruch w odci��eniu z nieznacznym oporem ruch przeciw sile ci��enia ale bez dodatkowego oporu ruch przeciw sile ci��enia z dodatkowym oporem elektrostymulacje �zwyk�e" napinanie mi�ni �wiczenia synergistyczne i synkinetyczne elektrostymulacje wg Foerstera EMG - feedback zwyk�e �wiczenia w odci��eniu bez dodatkowego oporu �wiczenia w odci��eniu z oporem (pierwsze mo�liwo�ci wykorzystania metod �wicze� oporowych opartych o skurcz izometryczny b�d� izotoniczny) �wiczenia czynne bez dodatkowego oporu (ale w pozycjach i zakresie eliminuj�cych substytucj�) �wiczenia czynne w odci��eniu z oporem (z wykorzystaniem odpowiedniej metody) �wiczenia z oporem przeprowadzane w r�nych pozycjach (z wykorzystaniem odpowiedniej metody) Ryc. 2. Kryteria doboru �rodk�w ukierunkowanych na przywracanie si�y mi�niowej bej sk�adowej wzorca (p. PNF) - i to nie tylko podczas �zwyk�ych" �wicze�, ale i podczas doskonalenia codziennych ruch�w (np. chodu). Pomocny mo�e by� tak�e EMG-feedback. Nieraz wykorzystuje si� te� r�ne sposoby torowania, charakterystyczne dla drugiej grupy metod reedukacji. Wszystko to pomaga jednak tylko w uzyskaniu zaanga�owania okre�lonego mi�nia w �wiczenie (co wyzwala go z bezczynno�ci), lecz istotnym i stai., m elementem omawianego rodzaju reedukacji jest w�a�ciwie dawkowany op�r (warunkuj�cy niejako przyrost si�y). Najwa�niejsze metody �wicze� oporowych om�wiono ju� w odpowiednim rozdziale poprzedniej cz�ci. Podstawowym kluczem do ich stosowania jest aktualna wielko�� si�y danego mi�nia, odzwierciedlaj�ca jak gdyby realia odno�nie mo�liwo�ci wykona- Wybrane metody reedukacji nerwowo-mi�niowej 21 nia ruchu oraz pokonywania oporu. Prosto, ale dobrze oddaje to np
