Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Bibliografia < '/apów Cz., Jedlewski S., Pedagogika resocjalizacyjna (1971). ('/apów Cz., Przestępczość a dojrzewanie (1982). (liryński A., Funkcjonowanie młodzieży upośledzonej umysłowo w rolach społecznych (1989a). (liryński A., Wrażliwość moralna a poziom nastawień agresywnych młodzieży lekko upośledzonej umysłowo i jej rówieśników o prawidłowym rozwoju intelektualnym (1997). (Jiryński A., Zachowania prospołeczne młodzieży lekko upośledzonej umysłowo (1982b) w: "Rocznik Pedagogiki Specjalnej" 1997, t. 8. (liryński A., Zachowanie agresywne osób lekko upośledzonych umysłowo a ich pozycja społeczna w grupie rówieśniczej, w: "Rocznik Pedagogiki Specjalnej", 1994, t. 5. .li'dlewski S., Odnowa zakładów dla nieletnich. Wnioski, inspiracje, propozycje (1978). linowski M., Z praktyki i teorii pracy profilaktycznej w środowisku wychowawczym (1986). 132 Małgorzata Graczyk Kawula S., Machell H. (red.), Podkultury młodzieżowe w środowisku szkolnym i pozaszkolnym (1995). Kosewski M., Psychologiczne problemy profilaktyki społecznej i resocjalizacyjnej. Teoria reaktywnych i autonomicznych zachowań przestępczych, w: Aktualne problemy profilaktyki społecznej i resocjalizacyjnej, UW, Warszawa 1983, t. 8. Kostrzewski J., Ewolucja poglądów AAMR dotyczących niedorozwoju umysłowego, w: "Rocznik Pedagogiki Specjalnej 1997, t. 8. Kościelska M., Oblicza upośledzenia (1995). Kościelska M., Upośledzenie umysłowe a rozwój społeczny (1984). Kowalik S., Upośledzenie umysłowe. Teoria i praktyka rehabilitacyjna (1989). Kowalska-Erlich B., Młodzież nieprzystosowana społecznie a prawo (1988). Lipkowski O., Resocjalizacja (1976). Łobocki M., Warunki efektywności pracy wychowawczej z dziećmi i miodzie w: Popek S. (red), Prawidłowe i zaburzone funkcjonowanie dzieci i ml dzieży w procesie rozwoju i wychowania (1976). Makowski A., Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja (1994). Malinowski L. (red.), Młodzież i pedagodzy w procesie rewalidacji i resocjalizacji (1992). Mikrut A., Majewicz P, Postawy rodzicielskie a poczucie umiejscowienia kontroli u uczniów szkół podstawowych dla lekko upośledzonych umysłowo, \ w: "Roczniki Pedagogiki Specjalnej" 1997, t. 8. Mościcka L. (red.), Nieprzystosowanie i niedostosowanie społeczne. Problemy^ resocjalizacji i rewalidacji (1991). Olszewska-Baka G., Nieprzystosowanie społeczne uczniów szkół ponadpodsi wowych (1990). Pospiszyl K., Konflikty młodzieży z otoczeniem. Psychologiczna analiza procesu wykolejenia się nieletnich (1970). Pospiszyl K., Psychopatia: istota, przyczyny i sposoby resocjalizacji antysocjal-ności (1992). Pospiszyl K., Resocjalizacja nieletnich. Doświadczenia i koncepcje (1990). Pospiszyl K., Zabczyńska E., Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie (1985). Pytka L., Raport o stanie wdrażania reformy resocjalizacji w zakładach poprawczych (1998). Pytka L., Zacharuk T., Zaburzenia przystosowania społecznego dzieci i młodzieży. Aspekty diagnostyczne i terapeutyczne 1995. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dn. 19 maja 1997 r. w sprawie rodzajów i organizacji zakładów poprawczych oraz zasad pobytu w nich nieletnich (Dz.U. nr 58, póz. 361). Sadowska S., Uczestnictwo dziecka upośledzonego umysłowo w życiu rodziny, "Rocznik Pedagogiki Specjalnej" 1997, t. 8. Skowrońska D., Zachowania agresywne upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim a poziom ich wrażliwości moralnej, w: "Rocznik Pedagogiki Specjał-,** nej" 1997, t. 8. Dziecko w zakładzie poprawczym 133 Szatański J., Przeobrażenie w spostrzeganiu ludzi u wychowanków zakładów poprawczych i wychowawczych (1993). Szałański J., Wstępna ocena przeobrażeń wybranych wymiarów osobowości u wychowanków zreformowanych zakladów resocjalizacyjnych, w: "Rocznik Pedagogiki Specjalnej" 1997, t. 8. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dn. 26.10.1982 r. (Dz.U. nr 35, póz. 228). Węgliński A., Resocjalizacja nieletnich w warunkach wolności dozorowanej oraz izolacji zakładowej (1993). Żabczyńska E., Przestępczość dzieci (1983). •* • «? :t: A i Jan Bielecki PSYCHOLOGICZNE PROBLEMY DZIECI l MŁODZIEŻY JĄKAJĄCEJ SIĘ 1. Wprowadzenie Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie na podstawie badań eksperymentalnych portretu psychologicznego osobowości dzieci i młodzieży jąkającej się oraz najważniejszych problemów psychologicznych tej grupy i jej funkcjonowania w społeczeństwie. Problematyka jąkania w literaturze logopedycznej jest stosunkowo szeroko omawiana. Natomiast z psychologicznego punktu widzenia istnieje niewiele opracowań i badań dotyczących psychologicznych aspektów osobowości jąkających się. Szeroko i wyczerpująco omówione i opisane są przyczyny i rodzaje jąkania oraz metody jego leczenia. Jednak w terapii logopedycznej w zbyt nikłym stopniu uwzględnia się aspekty psychologiczne i osobowościowe ludzi jąkających się. A wydaje się, że poznanie struktury osobowości dotkniętych tym zaburzeniem mowy może w większym stopniu przyczynić się do skuteczniejszej terapii logopedycznej i do rozwiązania wielu problemów psychologicznych, z którymi ani sami jąkający się, ani logopedzi nie potrafią sobie poradzić. W literaturze logopedycznej dotyczącej problematyki zaburzenia mowy, czyli jąkania, wymienia się wiele przyczyn, które mogą wywoływać to zjawisko. Pomijając przyczyny organiczne, prawie wszystkie pozostałe mają swój wymiar psychologiczny. Można zastanawiać się, czy są one wynikiem jąkania, czy raczej szerszym tłem tego zjawiska. W naszym przekonaniu jąkanie wywiera ogromny wpływ na jąkającego się, tworząc w ten sposób syn- Psychologiczne problemy dzieci i młodzieży jąkającej się 135 drom osobowości tej grupy ludzi