Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

Żeby tym łatwiej udało się zdobycie zamku, posyła do Gostynina niektórych spośród swoich rycerzy, by dokonali zdrady i przekazali zamek w odpowiedniej porze, co do której umówił się z Litwinami i Rusinami. Kiedy więc w oznaczonym dniu Litwini i Rusini przybyli cicho i skrycie, a straż księcia Konrada udzieliła pomocy w przeprowadzeniu zdra- 23 Jakub Savelli ze starożytnego rzymskiego rodu Savellich został wybrany w 4 dni po śmierci Marcina IV — dnia 2 IV 1285 r., koronowany jako Honoriusz IV 20 IV, zm. w 1287 r. Był uprzednio świeckim (dowódcą w wojsku papieskim), jako papież był protektorem uniwersytetu paryskiego. Nie wszystkie szczegóły są do sprawdzenia. Daty podał Długosz za Hist. eccles., kol. 1191, 1194. 24 Co do dziennej daty śmierci królowej czeskiej Kunegundy zob. przyp. 18 do 1261 r. Są jednak wątpliwości, 9 czy 14 IX, zob. Susta, op. cit., s. 354. 1 Wiadomość ta jest w R. Traski pod 1286 r., MPH, t. II, s. 851 — gdzie jednak jest podany gród Gostyń (w woj. pozn.) — u Długosza jest Gostynin (w woj. warszawskim — chyba chodzi o ten drugi gród). Tamże o pomocy ruskiej i litewskiej w napadzie, ale nic nie wiadomo o stracie grodu przez Łokietka. dzieckich planów, Litwini i Rusini zdobywają zamek Gostynin bardziej dzięki zdradzie księcia Konrada i jego służby, niż siłą i szturmem. Wśród rycerzy, których zastali w zamku, dokonali tak strasznej rzezi, że wielu wysiekli mieczami, pozostałych uprowadzili do nędznej niewoli. Przeszło 600 spośród szlachty i wieśniaków zginęło w tej klęsce lub dostało się do niewoli. Gród Gostynin, po okrutnym, dokonanym przez barbarzyńców przelewie krwi chrześcijańskiej przejął książę Mazowsza i Czerska Konrad. Chociaż on zdobył to, czego pragnął, to jednak — jak sądzę — dręczyły go prawdopodobnie nawet we śnie cienie ludzi, których pomordował. Ale niedługo trwała ta radość księcia Mazowsza i Czerska Konrada i jego rycerzy. Ci sami bowiem Litwini i Rusini, którzy mu pomogli w zdobyciu zamku gostyńskiego, w tym samym roku wtargnąwszy na Mazowsze zajmują zamek Sochaczew2, zabierają i palą niedbale strzeżony zamek Płock3, mordując ludzi obojga płci, niektórych zaś uprowadzając do niewoli. Księciu poznańskiemu Przemysłowi oczekującemu z wielką nadzieją syna, rodzi się córka. Księcia Wielkopolski Przemysła pełnego wielkich nadziei i niecierpliwego oczekiwania na męskiego potomka — ponieważ jego żona spodziewała się lada dzień, rozwiązania — pozbawiła nadziei i radości wydana przez nią na świat pierwszego września4 dziewczynka. Kiedy jednak obchodził uroczyste chrzciny w Poznaniu, prałaci i panowie, których zaprosił, kazali mu nie tracić nadziei na męskiego potomka. Nowo narodzonej córce nadał imię żony Ryksa5. 2 Druga wiadomość o wzięciu Sochaczewa przez wojska ruskie jest niejasno podana w Lat. hip., kol. 885 pod 1281 r. 3 O zagarnięciu Płocka przez Wł. Łokietka zob. niżej, pisze tylko R. Traski, l.c. z datą po 15 IV t.r. B. Włodarski, Polska i Ruś, s. 205 uważa te wydarzenia za epizodyczne najazdy różnych książąt dzielnicowych na ziemie sąsiadów z obcą pomocą. Zdaje się, że wiadomość o wzięciu Płocka przez Rusinów jest nieprawdziwa. 4 Narodziny córki ks. Przemysła II notuje pod l IX 1288 r. R. Traski. W innych R. jest ona wspomniana dopiero pod 1300 r., zob. MPH s. n., t. VI, s. 54. 5 Ryksa zw. też Reiczką, wyszła za mąż w 1300 r. za króla Wacława II, przy koronacji zmieniono jej imię na Elżbieta. Na tym małżeństwie opierały się m. in. roszczenia Wacława II do korony w Polsce. Powtórnie poślubiła Ryksa ks. Rudolfa Habsburga w 1306 r., zm. 19 X 1335 r. (źródła niem. i czeskie podają jeszcze inne daty). Zob. Balzer, Genealogia, s. 255-257. Władysław Łokietek zdobywa na księciu Mazowsza Konradzie zamek Płock i odzyskuje Gostynin