Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Samotna lektura i samotne studia nad kabałą to jednak złe wyjście. Nic nie zastąpi żywego, niezrównanego z niczym słowa. Co prawda prawdziwych znawców przedmiotu jest niewielu. Ale jeśli mamy do wyboru dobrą książkę i pseudokabalistę, lepiej zdecydować się na książkę. Diagram Drzewa Życia w formie menory z dzieła chrześcijańskiego kabalisty G. Postela Ornerot ha-menora (Wenecja 1548 r.) 10. KABAŁA PRZENIKNĘŁA DO ŚRODOWISK CHRZEŚCIJAŃSKICH. CZY NIE-ŻYD MOŻE BYĆ KABALISTĄ? Długa i pasjonująca historia kabały w środowisku chrześcijańskim zasługuje na osobną książkę. Pierwszym znanym kabalistą chrześcijańskim był wielki humanista doby renesansu, książę Gio-vanni Pico delia Mirandola (1463-1494). Dostrzegał on w żydowskim ezoteryzmie zarówno potwierdzenie chrześcijańskich idei Wcielenia, Trójcy i Mesjasza - Zachód bardzo długo był o tym przekonany -jak i hebrajską wiedzę sięgającą czasów Mojżesza, bliską monoteistycznej wierze Platona i platonizmu. Sefirę Tiferet (Piękno) identyfikowano z Chrystusem zwanym również Adam Kadmon albo Pierwszym Człowiekiem. Za pomocą numerologii i odkrytych w systemie Abrahama Abulafii metod permutacji liter Pico delia Mirandola próbował obliczyć datę końca świata, wzbogacić koncepcje chrystologiczne poprzez badania nad hebrajskimi literami imienia Jezus (które jest dla niego imieniem boskim). Pico delia Mirandola poznał kabalistykę dzięki przełożonym na łacinę księgom zakupionym od Flawiusza Mithridate, nawróconego na chrześcijaństwo żyda, który prowadził żywot awanturnika. Pico nauczył się wprawdzie hebrajskiego, nie na tyle jednak, żeby rozumieć trudną literaturę ezoteryczną. Cudownie utalentowany dwudziestotrzyletni młodzieniec przedstawił 900 tez na temat chrześcijańskiego synkretyzmu wszystkich religii i wszystkich nauk. Przedmiotem wielu z tych propozycji była kabała. Kościół uznał wiele z tych tez za wątpliwe i błędne, a wreszcie potępił je w całości. Pico delia Mirandola uciekł 95 CHARLES MOPSIK do Francji, ale na żądanie papieża został w 1488 roku aresztowany i rzucony do więzienia. Dzięki interwencji włoskich książąt uwolniono go, wrócił więc do Włoch i znalazł się we Florencji, gdzie bezpieczeństwo gwarantował mu osobiście Wawrzyniec Medyce-usz. W 1493 roku nowy papież, Aleksander VI, następca Innocentego VIII, który kazał potępić tezy Pico delia Mirandoli, anulował wszystkie ogłoszone przez Kościół potępienia. Pico zaprosił ówczesnych erudytów do badania tradycji, która pozwala odczytać tajemnice Księgi Prawa. Także we Włoszech zapoznał się z ezoterycznymi tekstami żydowskimi Johannes Reuchlin (1455-1552), najwybitniejszy przedstawiciel chrześcijańskiej kabały w Niemczech. Na jego szlak intelektualny w decydujący sposób wpłynęło spotkanie z Pico delia Mi-randolą. Marsilio Ficino, wielki odnowiciel platonizmu, także pisał pod wpływem dzieł Pico delia Mirandoli, cytował Bahir, nie używając jednak terminu „kabała", który miał wówczas woń piekielnej siarki. Nie uratowało go to przed zarzutem uprawiania kabały. We Włoszech pojawiło się mnóstwo wybitnych ludzi, którzy poświęcili się studiowaniu kabały i pisali na jej temat opasłe dzieła. Ludovico Lazzarelli (1450-1500) kojarzył kabałę z hermetyzmem, Augustino Riccius utożsamiał trzy najwyższe sefirot z chrześcijańską Trójcą, Paulus Ricius, którego pochodzenie jest dla nas tajemnicą, być może brat poprzedniego, ochrzczony we Włoszech w 1505 roku, przetłumaczył Szaare Ora Józefa Gikatili. Książka, opatrzona tytułem Porta lucis, ukazała się w 1515 roku w Augsburgu. Autor przekładu zmarł w tymże mieście w 1541 roku. Wszystkie jego dzieła znalazły się na indeksie. Podobnie jak Pico delia Mirandola dopatrywał się w kabale prawie pełnej dogmatyki chrześcijańskiej. Zalecał trzy metody, jakich kabalista winien używać, żeby mieć należyte rozeznanie i uniknąć błędów. „Pierwsza metoda odnosi się do kontekstu słów i zrozumienia dosłownego. Drugą jest typologia alegoryczna, trzecia zaś wymaga pragnienia, by prorokować i sięgnąć rzeczywistości wyższego rzędu". Dzięki kabalistycznej wiedzy traktowanej jako sztuka całościowa człowiek może wspiąć się na poziom proroka. 96 KABAŁA Spośród uprawiających kabalistykę włoskich chrześcijan trzeba wymienić Piotra Galatina (1460-1550), a zwłaszcza kardynała Idziego z Viterbo (1465-1532). Chociaż był człowiekiem bardzo zajętym, znalazł czas, żeby przetłumaczyć na łacinę wyjątki z Zoharu, Księgi Stworzenia, Bram Światłości, Księgi Anioła Raziela, Księgi Obrazu oraz Księgi struktury Istoty Boskiej