Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Jeżeli żadna ze stron przed poddaniem sporu rozstrzygnięciu kolegium nie postanowi inaczej, orzeczenie to wiąże strony. 5. Ograniczenie akcji strajkowej Jak o tym była mowa, przepisy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych służą 473 również ograniczeniu akcji strajkowej. W szczególności podmiot zgłaszający spór może uprzedzić, że w razie nieuwzględnienia wysuniętych żądań zostanie ogłoszony strajk. Dzień zapowiedzianego strajku nie może jednak przypadać przed upływem 14 dni od dnia zgłoszenia sporu. Poza tym, w trakcie postępowania mediacyjnego można zorganizować jednorazowo i na czas nie dłuższy niż 2 godziny strajk ostrzegawczy. Podjęcie zaś akcji strajkowej jest dopuszczalne dopiero w razie nieosiągnięcia porozumienia w postępowaniu mediacyjnym. Potwierdza to również przepis art. 17 SporyZbiorU, zgodnie z którym strajk jest środkiem ostatecznym i nie może być ogłoszony bez uprzedniego wyczerpania możliwości rozwiązania sporu w drodze rokowań i mediacji. Wyjątkowo jedynie strajk może być zorganizowany, jeżeli bezprawne działanie pracodawcy uniemożliwiło przeprowadzenie rokowań lub mediacji, a także w wypadku, gdy pracodawca rozwiązał stosunek pracy z prowadzącym spór działaczem związkowym. IV. Prawo do strajku 1. Pojęcie i zakres podmiotowy Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych określa strajk jako zbio- 474 rowe powstrzymywanie się pracowników od wykonywania pracy w celu 1 Postępowanie przed kolegium reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 16.8.1991 r. w sprawie trybu postępowania przed kolegiami arbitrażu społecznego (Dz.U. Nr 73, poz. 324). Nb. 472-474 316 Rozdział VIII. Zbiorowe prawo pracy rozwiązania sporu zbiorowego. Tym samym strajk nie może być prowadzony w innych sprawach niż objęte przedmiotem sporu zbiorowego. O ile spór zbiorowy może być toczony przez wszystkich pracowników, o tyle prawo do strajku ma ograniczony zakres podmiotowy. W szczególności prawo do strajku nie przysługuje pracownikom zatrudnionym w organach władzy państwowej, administracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze. Niedopuszczalne jest też organizowanie strajku w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, w jednostkach Policji, Sił Zbrojnych, Służby Więziennej, Straży Granicznej, Służby Celnej oraz jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej. Oznacza to wyłączenie prawa do strajku zarówno funkcjonariuszy, jak i pracowników cywilnych zatrudnionych w tych działach służby państwowej. Częściowe ograniczenie prawa do strajku dotyczy zakazu zaprzestania pracy w wyniku akcji strajkowej (ale nie innych form protestu) na stanowiskach pracy, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa. Odnosi się to do wszystkich działów zatrudnienia, w których w związku ze strajkiem może wystąpić takie zagrożenie. 2. Przesłanki strajku legalnego 475 Prawo określa przesłanki strajku legalnego, uznając za taki tylko strajk zorganizowany zgodnie z przepisami ustawy. Są one w dużym stopniu wzorowane na zachodnich systemach prawnych. Było to o tyle niezbędne, iż do końca lat 70. XX w. strajki były faktycznie zakazane, a akcje strajkowe początku lat 80. XX w. miały w dużym stopniu charakter polityczny. Czyniło to niemożliwym wykształcenie zasad strajku. Dlatego też już ustawa z 1982 r. odwoływała się w tym zakresie do wzorów zachodnich, co zostało zachowane w obowiązujących przepisach. Przede wszystkim strajk powinien być środkiem ostatecznym (zasada ultima ratio). Należy przez to rozumieć wcześniejsze wyczerpanie procedury sporu zbiorowego w wyżej przedstawionym zakresie. Nawet jednak po nieudanych rokowaniach i mediacji związek zawodowy powinien rozważyć, czy zamiast akcji strajkowej nie ma innej możliwości uwzględnienia żądań pracowniczych. Łączy się to także z zasadą ekwiwalentności, zgodnie z którą przy podejmowaniu decyzji o ogłoszeniu strajku podmiot reprezentujący interesy pracowników powinien wziąć pod uwagę współmierność żądań do strat związanych ze strajkiem. Zastosowanie tej zasady jest o tyle złożone, iż najczęściej rozmiar strat związanych ze strajkiem zależy od czasu jego trwania. W całej rozciągłości daje się ona natomiast odnieść do strat związanych z ogłoszeniem strajku. Jeżeli zaś spór dotyczy treści układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia, którego stroną jest organizacja związkowa, wszczęcie i prowadzenie Nb. 475 § 37. Spory zbiorowe 317 sporu o zmianę układu lub porozumienia może nastąpić nie wcześniej niż z dniem ich wypowiedzenia (zasada pokoju społecznego). Zasadniczą formalną przesłanką legalności strajku jest uzyskanie zgody zainteresowanych pracowników. W szczególności strajk zakładowy jest dopuszczalny po uzyskaniu zgody większości głosujących pracowników, jeżeli w głosowaniu wzięło udział co najmniej 50% pracowników zakładu pracy, a strajk wielozakładowy - po uzyskaniu zgody większości głosujących pracowników w poszczególnych zakładach pracy, które mają być objęte strajkiem, jeżeli w głosowaniu w każdym z tych zakładów wzięło udział co najmniej 50% pracowników. Strajk powinien być ogłoszony przez zakładową organizację związkową, a strajk wielozakładowy - przez organ związku wskazany w jego statucie. Ogłoszenie powinno nastąpić co najmniej 5 dni przed rozpoczęciem strajku. 3