Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

Odpowiedź diagnostyczna (twierdząca albo przecząca) ma wartość 1 punktu, stąd zakres możliwych wyników waha się od 0 do 50 (wyłączone są pytania tworzące skalę kłamstwa), a im wyższy wynik, tym wyższy poziom poczucia własnej wartości. Istnieje również skrócona, składająca się z 24 pozycji wersja inwentarza. Rzetelność międzypołówkowa wersji pełnej wynosi 0,90, a rzetelność typu zgodność wewnętrzna dla wersji skróconej a Cronbacha wynosi od 0,75 do 0,83. Wskaźniki stabilności mieszczą się w granicach od 0,70 (badania w odstępie ponad trzech lat) do 0,88 (pięć tygodni). Trafność zbieżną potwierdza między innymi związek SEI (wersja skrócona) z ocenami rówieśników i sędziów dotyczącymi poczucia własnej wartości osób badanych. Skala istotnie koreluje ze zmienną aprobaty społecznej (0,44) (Coopersmith, 1967). Zastosowana wersja inwentarza SEI Coopersmitha, w tłumaczeniu M. Oleś, jest adaptacją pierwotnej wersji metody i składa się z 45 twierdzeń o największej mocy dyskryminacyjnej (40 dotyczy poczucia własnej wartości, 4 pochodzą ze skali kłamstwa i 1 buforowe). W ramach modyfikacji metody rozszerzono zakres odpowiedzi o odpowiedź pośrednią, czyli uwzględniającą sytuacje, kiedy dziecko nie potrafi jednoznacznie odpowiedzieć „Tak" albo „Nie" lub kiedy dane zdanie ocenia jako czasami prawdziwe, czasami nie. Odpowiedź diagnostyczna ma wartość 1 punktu, pośrednia 0,5 punktu. Globalny wskaźnik poczucia własnej wartości mieści się w granicach od 0 do 40; im wyższy, tym większe poczucie własnej wartości. Rzetelność typu zgodność wewnętrzna skali a Cronbach wynosi 0,86. Trafność zbieżną skali potwierdza korelacja z wynikami w skali Rosenberga - r - 0,58 (p<0,001). Warto zaznaczyć, że w opracowaniu jest wersja eksperymentalna metody SEI w adaptacji Z. Juczyńskiego, składająca się z 24 itemów oraz dwu- i czterostopniową skalą odpowiedzi. METODY BADANIA JAKOŚCI ŻYCIA 61 8. SKALA SAMOWIEDZY WEDŁUG SHERWOODA Opracowany przez M. Tukałlo (za: Drwal 1995) oraz R. Wiechnik i R. Ł. Drwala (1987) Inwentarz Samowiedzy powstał na bazie testu lnventory of the Self Concept, opracowanego przez J. J. Sherwooda w celu testowania hipotez wynikających z teorii tożsamości D. R. Millera. Obie metody służą do badania obrazu siebie i samooceny, choć wersja polska - jako prostsza - znacznie odbiega od pierwowzoru. Składa się ona z 30 par określeń, które zaczerpnięto z różnych list przymiotnikowych wykorzystywanych do badania samooceny (tylko pięć z nich pochodzi bezpośrednio z wersji oryginalnej). Każda para wyznacza bieguny dziewięciostopniowej skali, obrazującej zmieniające się w sposób ciągły natężenie rozpatrywanej cechy. Inwentarz ma cztery części. Części: I („Jaki jestem?") i II („Jaki chciałbym być?") zawierają po 30 skal przypominających dyferencjał semantyczny. Na każdej skali badany ma zaznaczyć symbolem „X" miejsce odpowiadające temu, jak widzi własną osobę, i symbolem „O" - w jakim stopniu chciałby posiadać daną cechę. W części III badany znów otrzymuje listę 30 cech i wybiera spośród nich te, które są dla niego najważniejsze, ważne, nieważne oraz najmniej ważne (po 3 w każdej kategorii). Część IV „Deklaracja ogólnej samooceny" to jedna dziewięciostopniowa skala, której bieguny tworzy para określeń: oceniam siebie nisko - oceniam siebie wysoko. Skala Samowiedzy stosowana w badaniach osób z chorobami oczu stanowi zmodyfikowaną wersję metody opisanej powyżej. Pamiętając, że trafne posługiwanie się skalą dziewięciostopniowa wymaga wzrokowego różnicowania punktów na skali oraz pewnej wprawy, a także wiedząc, że respondenci są w większości osobami starszymi, które nie uczestniczyły wcześniej w badaniach psychologicznych, uznano, iż skala dziewięciostopniowa jest dla nich zbyt trudna. Zastąpiono ją skalą pięciostopniową. W celu uproszczenia metody zrezygnowano również z posługiwania się parami przymiotników na rzecz prezentowania badanemu jedynie pozytywnego bieguna cechy. Używając stwierdzeń: „tak", „raczej tak", „trudno określić", „raczej nie", „nie", osoba badana opisywała w części I, jaka jest (SAM-R), a w części II -jaka chciałaby być (SAM-I), biorąc pod uwagę kolejne określenia. Na tej samej zasadzie odpowiadała też, czy ogólnie ocenia siebie wysoko (IV część; SAM-O). W badaniach nie korzystano z III części testu. Inwentarz Samowiedzy charakteryzuje się stabilnością wskaźników (Drwal, 1995). Rzetelność skali w zmodyfikowanej wersji sprawdzono na wynikach badań 50 pacjentów z jaskrą i zaćmą (26 kobiet i 24 mężczyzn; średnia wieku -M = 60,90; SD = 13,96); współczynnik a Cron- 62 M. OLEŚ, S. STEUDEN, P. KLONOWSKI I IN. bacha wyniósł 0,89 w części „Jaki jestem?" (SAM-R) i 0,83 w części „Jaki chciałbym być?" (SAM-I). 9