44

Ranny radziecki ¿o³nierz opatrywany przez sanitariuszkê. 45. Genera³ Stumpff, feldmarsza³ek Keitel i admira³ von Friedeburg przybywaj¹ do Karlshorst, aby podpisaæ akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy. 46. ¯o³nierz Armii Czerwonej próbuje zabraæ rower jednej z berliñskich kobiet. 47. Marsza³ek ¯uków przyjmuje paradê zwyciêstwa na koniu. 48. ¯uków z genera³em Tieleginem, szefem frontowego Zarz¹du Politycznego i genera³em Iwanem Sierowem, szefem zarz¹du frontowego NKWD. 49. W ruinach Reichstagu. Podziêkowania za udostêpnienie zdjêæ AKG Londyn: 3, 6, 7, 8, 9,13,17, 22, 24, 26, 28, 34, 37, 40, 42. Aleksander Ustinow/Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin: 27. Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin: 16, 21, 39, 43. Bundesarchiv Bild, Koblencja: 2 (146/85/22/20), 47 (183/K0907/310). Chronos, Berlin: 18,19, 36. Hilmar Pabel/Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin: 15. Hulton Getty: 46. Imperial War Museum, Londyn: 10 (FLM 3345), 29 (FLM 3351),30 (FLM 3349), 31 (FLM 3348), 32 (FLM 3346), 33 (FLM 3350). Jürgen Stumpff/Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin: 45. National Archives and Records Administration, Maryland: 20 (III-S.C.-205221), 41 (III-S.C-205367), 49 (306-NT-885-C2). PK-Benno Wundshammer/Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin: 1. Zbiory prywatne/Nowosti/Bridgeman Art Library: 23, 25. Ullstein Bild, Berlin: 4, 5,11,12,14, 38, 44. Do³o¿ono wszelkich starañ, aby skontaktowaæ siê ze wszystkimi w³aœcicielami praw autorskich. Wydawcy prosz¹ o uwagi, ¿eby w przysz³ych wydaniach unikn¹æ b³êdów i pominiêæ. Mapy Glosariusz Wszystkie daty podane w ksi¹¿ce odnosz¹ siê do 1945 roku, chyba ¿e podano inaczej. BdM Bund deutscher Mädel, Liga Niemieckich Dziewcz¹t, ¿eñski odpowiednik Hitlerjugend. Fritz Rosyjskie okreœlenie niemieckiego ¿o³nierza. W liczbie mnogiej odnosi³o siê do Niemców jako narodu. Frontowik ¯o³nierz Armii Czerwonej z doœwiadczeniem frontowym. Iwan ¯o³nierz radziecki. Okreœlenie wykorzystywane zarówno przez ¿o³nierzy Armii Czerwonej, jak i Niemców. Kessel Kocio³. Zgrupowanie wojsk znajduj¹ce siê w okr¹¿eniu. Landser ¯o³nierz niemiecki z doœwiadczeniem frontowym. Odpowiednik rosyjskiego frontowik. NKWD Ludowy Komisariat Spraw Wewnêtrznych kierowany przez £awrientija Beriê. Jednostki NKWD w postaci dywizji NKWD, w których sk³ad wesz³y g³ównie pu³ki wojsk wewnêtrznych i ochrony pogranicza, by³y przydzielane do dowództwa ka¿dego radzieckiego frontu. Szef NKWD ka¿dego frontu odpowiada³ tylko przed Stalinem i Beri¹. Nie podlega³ normalnej dyscyplinie wojskowej i nie wchodzi³ w normalne struktury dowodzenia. OKH Oberkommando der Heeres, Naczelne Dowództwo Wojsk L¹dowych. Teoretycznie najwy¿sza struktura dowodzenia niemieckich wojsk l¹dowych. Jej najwa¿niejszym zadaniem by³o dowodzenie wojskami na froncie wschodnim. OKW Oberkommando der Wehrmacht, Naczelne Dowództwo Si³ Zbrojnych. Kierowa³o operacjami na wszystkich frontach, z wyj¹tkiem frontu wschodniego. Oddzia³ VII W dowództwie ka¿dej armii radzieckiej struktura odpowiedzialna za prowadzenie dzia³añ z zakresu wojny psychologicznej, maj¹cych na celu demoralizacjê przeciwnika. W tych dzia³aniach wykorzystywano g³ównie niemieckich komunistów oraz jeñców wojennych, którzy przeszli odpowiednie szkolenie „antyfaszystowskie” w radzieckich obozach jenieckich. Niemcy nazywali tych ¿o³nierzy „wojskami Seydlitza” od nazwiska genera³a Walthera von Seydlitza Kurzbacha, który podda³ siê Rosjanom pod Stalingradem. Bra³ on tak¿e udzia³ w formowaniu Komitetu Narodowego „Wolne Niemcy”, którego dzia³alnoœæ by³a ca³kowicie kontrolowana przez NKWD. Oddzia³/Zarz¹d polityczny Oficer polityczny (Politruk) by³ odpowiedzialny w jednostkach Armii Czerwonej za nastroje i wychowanie polityczne ¿o³nierzy. Oddzia³ na szczeblu armii lub zarz¹d na szczeblu frontu podlega³ G³ównemu Zarz¹dowi Politycznemu Armii Czerwonej (G³aw-PURRKA). S-Bahn Kolejka miejska i podmiejska. Jej tory bieg³y g³ównie na powierzchni, choæ czêœæ trasy przebiega³a tak¿e pod ziemi¹. SHAEF Supreme Headquarters Allied Expeditionary Forces, Naczelne Dowództwo Sojuszniczych Si³ Ekspedycyjnych. Smiersz Akronim od Smiert’ szpionam. Nazwa dla tej struktury kontrwywiadowczej, istniej¹cej przy ka¿dej jednostce i formacji Armii Czerwonej, zosta³a rzekomo wybrana przez samego Stalina. Do kwietnia 1943 roku, gdy stanowisko szefa Smiersza obj¹³ Wiktor Abakumow, stanowi³a Zarz¹d Specjalny NKWD. Stawka Naczelne dowództwo radzieckie, podlegaj¹ce bezpoœredniej kontroli Stalina. W 1945 roku jej szefem sztabu by³ genera³ Antonow. Sztraf Kompania lub batalion karny. Radziecki odpowiednik niemieckich jednostek karnych (Straf). Do oddzia³ów tych kierowano zdegradowanych oficerów, dezerterów i ¿o³nierzy skazanych prawomocnymi wyrokami