Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

w Europie i Ameryce Północnej) było przekonanie, że większość problemów gospodarczych i społecznych da się rozwiązać na szczeblu państwa narodowego. Problemy społeczeństwa, łącznie z kwestiami środowiska i zdrowia, należy rozwiązywać dzięki narodowej polityce wewnętrznej, zwłaszcza w Keynesowskim państwie dobrobytu, które potrafi identyfikować zagrożenia zorganizowanego kapitalizmu i im przeciwdziałać (zob. Lash i Urry 1987). Tych zagrożeń upatrywano zasadniczo w granicach danego społeczeństwa, a rozwiązania również można uważać za wynajdywane i wdrażane w takich narodowych granicach. 350 Alternatywne przyrody Państwa narodowe opierały się na koncepcji obywatela, który ma powinności wobec państwa za pośrednictwem koncepcji narodu i który uzyskał od niego prawa obejmujące prawo do dającego się ustalić minimalnego poziomu opieki lekarskiej, dobrobytu i jakości środowiska (zob. Held 1995 o demokracji i państwie narodowym; Taylor 1996 o „trwałym etatyzmie" i znacjonalizowanych naukach społecznych). Held podsumowuje naturę obywatelstwa opartą na wspólnocie losu narodu: Prawa obywatelskie realizują koncepcję nadania uprawnień ściśle ograniczonych do ram danego państwa narodowego. Współcześnie prawa zostały prawie wszędzie zamknięte w świątyniach instytucji państwowych. (1995: 223; zob. też Bulmer i Rees 1996 o dzisiejszych dyskusjach w kwestii obywatelstwa) Wszelako, historycznie biorąc, społeczeństwa współczesnego świata zawsze były bardziej złożone niż ten model społeczeństwa w państwie narodowym, co Mann pokazuje w swojej koncepcji społeczeństwa jako obejmującego „rozmaite, nakładające się i przecinające socjoprzestrzenne sieci władzy" (1986: 1; zob. też 1996: 1964 0 czystym chaosie społecznym). Istotnie, większości członków XX--wiecznych społeczeństw zdarzyło się żyć w rozległych imperiach 1 często to obce państwo narodowe działało w ich imieniu, ale nie dawało im wielu albo nawet żadnych praw obywatelskich. System państwa narodowego dotyczył w istocie około tuzina społeczeństw kręgu północnoatlantyckiego, ale nawet tam Watykan częściowo zdominował politykę wewnętrzną „południowych" państw europejskich. Większość reszty świata była poddana dominacji państw kolonialnych, a dotyczyło to prawie całej Afryki, Azji i wschodniej Europy, a pośrednio też znacznej części Ameryk. I oczywiście te rzekomo jednorodne państwa narodowe kręgu północnoatlantyckiego były głównie potęgami kolonialnymi o wszelkiego rodzaju więziach gospodarczych, militarnych, społecznych i kulturowych poza swoimi granicami. Nie były to z wielu względów jednorodne państwa narodowe, gdyż prawie wszystkie starały się „podporządkować" sobie inne ludy. Mówiąc ogólniej, imperialistyczna dominacja, światowe wojny, klęski głodu, rzesze uciekinierów itd. stanowiły ryzyko, które przekraczało granice państw i które ludność większości społeczeństw w niewielkim stopniu mogła kontrolować i regulować. Jedno z państw narodowych, Niemcy, na pewien czas poddało niemal całą „Europę" swojej dominacji militarnej. A przez znaczną część Zarządzanie przyrodą 351 XX wieku najsilniejsze państwo narodowe, USA, zasadniczo funkcjonowało jako supermocarstwo uwikłane w zaostrzającą się dyplomatyczną, polityczną, militarną, gospodarczą i kulturową walkę z innym mocarstwem, Związkiem Radzieckim. Przykład BSE wszelako pokazuje, że nawet w „centrum", które nazwaliśmy kręgiem północnoatlantyckim, państwa narodowe nie są już zdolne zapewnić efektywnego rozwiązania w zakresie narodowego obywatelstwa i państwa narodowego - przynajmniej w sensie, w jakim je pierwotnie pojmowano (Lash i Urry 1994; ogólniej zob. O'Brien i Penna 1997 o tym, jak środowisko zmienia charakterystyczne statyczne i narodowe pojęcia dobrobytu i obywatelstwa)