Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Wybudo- wano ją w 1908 r. w stylu zakopiańskim dla L. Zeydlerowej, która prowadziła tutaj pens- jonat, przejęty potem przez Bronisławę Wolmanową, a od 1915 r. przez Anielę Zagórską. Przez wiele lat na ścianie willi wisiała tablica nieprawdziwie informująca, że w 1914 r. mieszkał tutaj Józef Conrad Korzeniowski. Wielki pisarz faktycznie mieszkał w „Konstantynówce" przy ul. Jagiellońskiej 7 (trasa 9-C), natomiast z „Turnią" związane są postacie twórców 157 II. Trasy Trasa 6. Krupówki - Kościuszki *>'Chramcówki - Nowotarska - Krupówki polskiego harcerstwa - Olgi i Andrzeja Mał- kowskich. Andrzej Małkowski (1888-1919), nauczy- ciel, twórca polskiego harcerstwa. W 1911 r. przetłumaczył i wydał książkę Roberta Baden-Powella „Scouting jako system wy- chowania młodzieży", co stało się począ- tkiem polskiego ruchu skautowego. 19 czerwca 1913 r. zawarł w Zakopanem zwią- zek małżeński z Olgą Drahonowską, (1888-1979), założycielką i drużynową pier- wszej w Polsce harcerskiej drużyny żeń- skiej - Lwowskiej Drużyny Skautek im. Emilii Plater. To właśnie Olga Drahono- wską przystosowała tekst wiersza Ignacego Kozielewskiego do melodii rewolucyjnej pieśni z 1905 r. „Na barykady" i dopisawszy do niej'nowy refren (muzykę i słowa) stwo- rzyła obowiązujący do dziś hymn harcerski „ Wszystko, co nasze, Polsce oddamy". Tekst i nuty tego utworu, wówczas znanego jako „Pieśń skautów", ukazały się się po raz Andrzej Małkowski Olga Małkowska pierwszy w 1912 r. w redagowanym przez Małkowskiego piśmie „Skaut". Twórcom harcerstwa ślubu udzielał harcer- ski kapelan, ks. Kazimierz Lutosławski, autor projektu krzyża harcerskiego. Po ślu- bie Małkowscy osiedli na stale w Zakopa' nem, ponieważ wymagał tego stan zdrowia zagrożonej gruźlicą Olgi. Zamieszkali naj- pierw w pensjonacie „Klemensówka" przy ul. Jagiellońskiej, a następnie u Józefa Kar- piela w Kościelisku. Andrzej podjął pracę w zakopiańskim gimnazjum i uczył tam angielskiego oraz gimnastyki, prowadząc jednocześnie drużynę skautów. Jeszcze w czerwcu 1913 r. Małkowski zorga- nizował wyjazd drużyny polskich skautów, pochodzących ze wszystkich trzech zaborów, do Anglii, dla wzięcia udziału w III Zlocie Skautów Brytyjskich w Birmingham. Było to pierwsze zorganizowane wystąpienie na forum międzynarodowym polskiej młodzie- ży, jako reprezentacji kraju, którego wszak formalnie nie było na mapach Europy. 158 II. Trasy Trasa 6. Krupówki - Kościuszki - Chramcówki - Nowotarska - Krupówki Z początkiem 1914 r. Olga ciężko zachoro- wała na ropne zapalenie ucha środkowego i dopiero po trepanacji czaszki, której doko- nał w zakopiańskim szpitalu dr Gustaw Nowotny, wróciła do zdrowia. Wtedy właś- nie Małkowscy przenieśli się do „ Turni" i tutaj Andrzej napisał książkę „Jak skauci pracują", wydaną w Krakowie tuż przed wybuchem wojny. W sierpniu 1914 r. Andrzej Małkowski został mianowany komendantem Obywa- telskiej Straży Bezpieczeństwa w Zakopa- nem, a jego żona, jako komendantka skau- tów, kierowała działalnością społeczną całej zakopiańskiej młodzieży. Andrzej wkrótce odjechał na wojnę, ale w służbie Legionów zaraził się tyfusem i wyzdrowiał dopiero po przeniesieniu do zakopiańskiego szpitala. Zaraz potem rozpoczął przygotowania do akcji zbrojnej, która miała wyzwolić Pod- hale z rąk zaborców i doprowadzić do utwo- rzenia niepodległej Rzeczypospolitej Pod- halańskiej. Siłą zbrojną, która stanowiłaby trzon powstania, mieli być oczywiście miejs- cowi skauci. Działania te jednak przez nieo- strożność młodocianych konspiratorów, zo- stały ujawnione i uciekając przed areszto- waniem, 25 lutego 1915 r. Małkowscy wyje- chali do Wiednia, a potem dalej na Zachód. . Andrzej Małkowski, w służbie polskiej armii na Zachodzie, zginął po zakończeniu wojny, gdy statek, którym płynął z misją wojskową, zatonął na Morzu Śródziemnym. Olga powróciła z wojennej zawieruchy do Zako- panego w 1921 r., a w 3 lata później w nieodległych Sromowcach Wyż nich zało- żyła harcerską Szkołę Pracy, czynną do 1939 r. II wojna światowa zawiodła ją na emigrację, skąd powróciła do Zakopanego w 1961 r. Do śmierci w 1979 r. mieszkała przy ul. Małe Żywczańskie. W 1981 r., na zako- piańskim nowym cmentarzu uroczyście odsłonięta pomnik Olgi i Andrzeja Mafko- wskich, autorstwa Henryka Burzca. W latach międzywojennych w „Turni" mieściła się restauracja Jakuba Bachledy Curusia, nad wejściem do której przetrwał przez całą okupację widniejący do dziś wize- runek polskiego orla, który wisiał nawet W czasie, gdy z powodu przebudowy restaura- cji Trzaski umieszczono tu „Deutsches Heim" Karla Stiebera. Po wojnie mieścił się tu klub spółdzielczy „Turnia" i koło filate- listyczne, a od 1975 r. ma tu swą siedzibę Tatrzańskie Towarzystwo Kulturalne. Idąc dalej wchodzimy na obszar parku kra- jobrazowego Równi Krupowej. Po raz pier- wszy projekt stworzenia tu terenu parkowe- go, chronionego przed zabudową podał w 1901 r. Aleksander Modliński. Jedyna w swoim rodzaju łąka w centrum uzdrowiska początkowo niejako sama broniła się przed stawianiem na niej pensjonatów dzięki temu, że nie zmeliorowany teren byt mocno podmokły, a latem wykorzystywany jako dobre i bliskie pastwisko. W 1893 r. na łamach „Gazety Zakopiańskiej" Stanisław Będzikiewicz nawoływał do wykorzystania zasobów wodnych Równi i urządzenia na niej sztucznego jeziora, latem wykorzysty- wanego na regaty, a zimą na ślizgawkę... Na wniosek dr. Andrzeja Chramca w 1904 r. rada gminna podjęta uchwałę, wyłączającą teren Równi Krupowej z zabudowy. Za- twierdzenie tej uchwały przez władze powia- towe odwlekło się jednak aż do 1911 r., na skutek protestów zainteresowanych właści- cieli. W rok później zakopiańska Gmina anulowała własną uchwałę i zezwoliła na zabudowywanie spornego terenu. Tym razem wydział powiatowy, na czele którego stał wówczas ten sam Andrzej Chramiec, uchwałę o zabudowie czym prędzej zatwier- dził. Mariusz Zaruski wysunął wtedy pro- jekt, już wcześniej postulowany przez prof