Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
r.p. to autochtoniczne religie tu- bylców Mikronezji (gr. małe wyspy) - środkowej części Oceanii obejmującej wyspy: Karoliny, Mariany, Mar- shalla, Gilberta, Nauru. Ich miesz- kańcy należą w większości do poli- nezyjskich, melanezyjskich i indone- zyjskich grup ludnościowych, w któ- rych przeważają mongoloidalni Mik- ronezyjczycy. W mikronezyjskim świecie wyspiarskim żyje jeszcze tylko ok. 1500 wyznawców religii plemien- nych. Stanowią oni dziś znikomą mniejszość ludności (1,3%), większość to chrześcijanie (ok. 98%). Religie plemienne Mikronezji należą do religii -» Oceanii. W 1521 Ferdynand Magellan - por- tugalski żeglarz w służbie hiszpańs- kiej - odkrył wyspę Guam w zachod- niej Mikronezji, Hiszpania więc stała się najstarszą władzą kolonialną w tej części Oceanii; potem pojawiły się M.k. obejmują różne kulty religijne starożytności greckiej, hellenistycznej i rzymskiej, których decydujący przebieg musiał pozostawać tajny jako misterium (gr. mystein, zamknąć oczy lub wargi), dostępny tylko dla mys- tów (wtajemniczeni) po wprowadze- niu ich przez mystagogów (gr.-łac. przywódcy) w mysterion (gr. tajem- nica). Pochodzenie m.k. sięga czasów prehistorycznych. Najstarszym zna- nym kultem jest kult eleuzyński (VII w. przed Chr.). Od czasów hellenis- tycznych (od 300 przed Chr.) kulty te rozprzestrzeniały się coraz dalej na zachód, zwłaszcza w imperium rzym- skim. Okres ich rozkwitu, przede wszystkim wśród dolnych warstw Niemcy, Japonia, USA i Anglia. Pier- wotni mieszkańcy Mikronezji, zdzie- siątkowani przez hiszpańskie podboje, w następstwie kolonizacji i chrześ- cijańskich akcji misyjnych od stuleci podlegali wpływom europejskim. W mitach centralne miejsce zajmują dawni herosi, przede wszystkim patroni żeglugi Paliilop i jego syn Aluluei, którzy przekazali wyspia- rzom tajniki sztuki nawigacyjnej. Z rozpowszechnionego na Karolinach mitu znani są bracia-bliźnięta: piękny i dobry Luk oraz szpetny i podstępny Olofat, który próbuje zmienić świat przez swoje figle i for- tele. Głównymi mitycznymi postaciami na Wyspach Gilberta są Nareau Starszy i Nareau Młodszy, także bę- dący typem spryciarza. Bogowie schodzą na plan drugi wobec przodków, z których przod- kowie-osiedleńcy - przywódcy daw- społeczeństwa, przypada na III i IV w. przed Chr. Rozróżnia się dwie kategorie m.k.: 1. kulty pochodzenia greckiego, np. - » eluzyński, -> samotracki, -> dioni- zyjski i -» orficki, oraz 2. kulty po- chodzenia orientalnego, np. -» Attisa i Kybele (z Azji Mniejszej), -> Izydy i Ozyrysa (Egipt), -» Adonisa (Syria) i -> Mitry (Persja). W misteriach najistotniejsze zna- czenie mają przeważnie losy boskich partnerów (z wyjątkiem przezna- czonego tylko dla mężczyzn pers- kiego kultu Mitry), matki i córki, matki i wnuka, ojca i syna, małżonka i małżonki, kochanka i kochanki, z których jedno zostaje oderwane od drugiego przez śmierć, a następnie nych grup osiedleńczych - doznają najwyższej czci. Z czcią przodków wiąże się prak- tykowany często zwyczaj pochówku na łodzi. Łodzie ze zmarłymi puszcza się na morze, albo też wypływa się w morze, by ich tam pochować, ułat- wiając im w ten sposób powrót do krainy przodków. Pośrednikami mię- dzy żyjącymi i przodkami są seniorzy rodziny albo rodu. Na Karolinach i Wyspach Mar- shalla porządek społeczny opiera się przeważnie na zasadzie matriarchatu. Z organizacją rodową wiążą się wy- obrażenia totemiczne. Pochodzenie od totemu przesądza o charakterze pokrewieństwa społecznego, od tote- mu bierze też nazwę ród. Charakterystyczne dla Mikronezji i godne uwagi są historie obrazkowe umieszczane na ścianach szczytowych i belkowaniu domów mężczyzn. przywrócone dzięki zmartwych- wstaniu. Bóstwa m.k. to pierwotnie bóstwa wegetacji; w ich umieraniu i ożywaniu odzwierciedlała się corocznie umiera- jąca i ożywająca na nowo flora i fauna. Człowiek dostrzegał analogię między corocznym obumieraniem wegetacji a śmiercią człowieka, w corocznym zaś odradzaniu się wegetacji znajdywał potwierdzenie ludzkiej tęsknoty za życiem po śmierci. Różnica między jednorazowym, historycznym życiem człowieka i periodycznym, pozahistorycznym procesem trwania przyrody miała zostać przezwyciężona w toku mitycznych personifikacji: siła życiowa przyrody objawiała się jako wszechrodząca matka, a owoc wegetacji jako jej córka, syn, wnuk, małżonek lub uko- chany. Z osobowo potraktowanego ożywania zmarłego bóstwa mysta czerpał nadzieję co do swego życia po śmierci. W przeciwieństwie do innych kul- tów starożytności, które miały głównie służyć poprawie zewnętrznych warunków życia, np. żyzności pól i płodności trzód, m.k. podkreślały Misteria Mitry są kultem żołniers- kim, do którego dopuszczano tylko mężczyzn, nazwanym od Mitry (u- mowa), indoirańskiego boga prawa i porządku państwowego, a także stowarzyszeń męskich w Iranie. Mi- sjonarzami tego kultu misteryjnego byli zrazu orientalni żołnierze w służbie armii rzymskiej, kupcy i niewolnicy. W 67 przed Chr. kult Mitry dotarł do Italii, rozprzestrzeniając się z rzymskiego garnizonu naddunajs- kiego aż po Germanię. Potem przeni- knął przez Ren do Galii i Brytanii, a także do Szwajcarii i Hiszpanii. Był rozpowszechniony w całym państwie rzymskim, z wyjątkiem obszarów gre- ckich. W misteriach Mitry najistotniejszą rolę odgrywały moce dobra i zła, Ahura Mazda i Ahra Mainyu. Mitra, 1 Mitra zabijający byka, malowidle ścienne, wys. 2,83 m, szer. 3,49 m (ok. 170), z ruin mitreum w Santa Maria Capua Yetere, Wiochy 2 Schemat mitreum w Karnuntum, Austria 1. Wejście 2. Środkowy ganek 3. i 4. Ławy dla mystów do siedzenia i leżenia 5. Wizerunek kultowy Mitry wewnętrzną, osobniczą stronę ludz- kiego bytu. Kulty te, zakładające oso- bisty stosunek mysty do czczonego bóstwa, służyły uduchowieniu mysty i osiągnięciu przezeń szczęśliwego dalszego życia pozagrobowego