Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
Pierwszą płaszczyznę stanowi przekazywanie informacji za pomocą druku, wizji, fonii i innych środków przekazu w ramach nieograniczonego kręgu osób. Publiczny obieg informacji w tej płaszczyźnie stanowi realizację wolności słowa, gwarantowanej zarówno przez Konstytucję, jak i przez ratyfikowane przez Polskę umowy międzynarodowe. Z problematyką wolności słowa rozważaną w tej płaszczyźnie wiążą się zagadnienia wolności prasy i innych środków masowego przekazu, jak również wolności działalności gospodarczej. Szczegółowa analiza treści tych wolności oraz dopuszczalnego zakresu ich ograniczeń należy do wykładu prawa konstytucyjnego. W tym miejscu należy jednak wskazać na dopuszczalność poddania tych wolności reglamentacji administracyjnej w postaci np. systemu zezwoleń dla przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych czy wprowadzenia wymagań dotyczących treści emitowanych programów oraz kraju ich produkcji, np. kwot programów europejskich. Drugą płaszczyznę, w jakiej powinna być rozważana problematyka upo- wszechniania informacji, stanowi wymiana informacji między administracją publiczną a obywatelami (podmiotami pozostającymi na zewnątrz admini- stracji). Informacje są zbierane przez administrację publiczną zarówno w ramach postępowania administracyjnego w sprawach indywidualnych, jak i dla potrzeb systemów ewidencyjnych prowadzonych przez administrację. Obok tych dwóch kategorii informacji zbieranych przez administrację można wyróżnić trzecią -- informacje o działalności samej administracji. Reżim prawny, jakiemu są poddane te trzy kategorie informacji, jest zróżnicowany. Kwestie związane z udostępnieniem akt sprawy rozstrzyganej decyzją administracyjną reguluje kodeks postępowania administracyjnego. Szczegółowa analiza tych zagadnień stanowi przedmiot wykładu z prawa postępowania administracyjnego, niemniej jednak jest konieczne wskazanie w tym miejscu podstawowych zasad regulacji prawnej. W nauce prawa postępowania administracyjnego przyjmuje się, że w postępowaniu administracyjnym obowiązuje zasada względnej jawności postępowania, tzn. jawności postępo- wania dla stron oraz uczestników na prawach strony. Strona postępowania ma prawo wglądu do akt sprawy i sporządzania z nich odpisów i notatek, a także uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, przy czym to ostatnie żądanie powinno być uzasadnione ważnym interesem strony. Przewidziane-w art. 74 § k.p.a. ograniczenia prawa żądania wglądu do akt sprawy są zakreślone wąsko, bowiem dotyczą wyłącznie akt sprawy objętych ochroną tajemnicy państwowej, a także innych akt, które organ administracji państwowej wyłączył ze względu na ważny interes państwowy. Jawność po- stępowania jest wyłączona w stosunku do innych podmiotów, nie będących uczestnikami postępowania - nie mogą oni żądać udostępnienia im akt sprawy administracyjnej. Kwestie prawa obywateli dostępu do informacji o nich zgromadzonych przez organy administracji publicznej w różnego rodzaju ewidencjach zostały unormowane ramowo w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. nr 133, poz. 883) oraz szczegółowo w przepisach dotyczą- cych poszczególnych zbiorów danych, np. dostęp do dokumentacji medycznej - w ustawie z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz. 408 z późn. zm.). Postulat poszerzania dostępu obywateli do informacji będących w posia- daniu organów administracji publicznej jest konsekwencją zasady jawności życia publicznego, charakterystycznej dla demokratycznego państwa prawnego i ma na celu uczynienie administracji "przejrzystą" dla obywateli. Przejrzystość władzy publicznej polega na stworzeniu każdemu możliwości zdobycia wiedzy na temat działań władz publicznych, zwłaszcza poprzez zagwarantowanie dostępu do organów stanowiących, oraz na upowszechnianiu nośników informacji (dokumentów, map, fotografii itp.), pozwalających na odtworzenie treści podejmowanych decyzji oraz procesu ich przygotowywania. Tryb i zasady dostępu obywateli do informacji o działalności administracji zostaną unormowane w ustawie rozwijającej ogólne postanowienia art. 61 Konstytucji RP statującego prawo dostępu obywateli do informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Dostęp obywateli do informacji posiadanych przez administrację jest przesłanką realizacji swobody wypowiedzi rozumianej jako możność poszuki- wania i otrzymywania informacji, jak również umożliwia obywatelom prawid- łową ocenę efektywności pracy władzy wykonawczej i pozwala na współ- uczestnictwo w procesach podejmowania decyzji. W obecnym stanie prawnym nie można konstruować publicznego prawa podmiotowego dostępu do wszelkich informacji posiadanych przez administrację publiczną. Wprawdzie pracownicy samorządowi są zobowiązani, z mocy art. 15 ust. 2 pkt 3 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 21 poz. 124 z późn. zm.), do udostępniania obywatelom dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, o ile nie sprzeciwiają się temu przepisy prawa, jednakże obywatele mogą domagać się wykonania tego obowiązku jedynie składając skargę w trybie działu VIII k.p.a. Nie można przyjmować, że istnieje ustawowy zakaz udostępniania obywatelom informacji posiadanych przez administrację. Zakaz udostępniania dotyczy jedynie takich informacji, które stanowią tajemnicę państwową lub służbową albo inną tajemnicę chronioną ustawą, jak np. tajemnicę skarbową, a także danych osobowych - informacji dotyczących osób o tożsamości możliwej do zidentyfikowania, których przekazanie naruszyłoby prawo do prywatności osób, których te informacje dotyczą. Przepisy ustawowe mogą nakazywać ujawnianie dokumentów określonego rodzaju, np