Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
r.o.). III. Zasada mocy obowiązującej w postępowaniu cywilnym ustaleń co do popełnienia przestępstwa zawartych w wyroku karnym skazującym jest bezwzględnie obowiązująca w stosunku do sprawcy przestępstwa, który jako strona w procesie cywilnym nie może podważać ustaleń wyroku karnego skazującego go za popełnienie przestępstwa. Natomiast od zasady tej dopuszcza się w pewnym zakresie odstępstwa w stosunku do osoby, która jest stroną w procesie cywilnym, ale nie była oskarżona w procesie karnym. Stosownie do art. 11 zdanie drugie, osoba taka może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną. Przepis ten ma zastosowanie względem osób, które, mimo iż nie były oskarżone w procesie karnym, ponoszą odpowiedzialność cywilną za szkodę spowodowaną przestępstwem. Chodzi tu o wypadki odpowiedzialności za cudze czyny (art. 429, 430 k.c.) lub z tytułu ryzyka (art. 435 i 436 k.c). W związku z cytowanym przepisem wyłania się problem, czy osoba, która nie yia oskarżona w procesie karnym, a która odpowiada za szkodę spowodowaną 106 //. Zakres ochrony prawnej w sądowym postępowaniu cywilnym przez osobę skazaną wyrokiem karnym, może powoływać się w postępowaniu cywilnym także na okoliczności, które wyłączają winę osoby skazanej i tym samym podważają ustalenia co do popełnienia przez tę osobę przestępstwa, a w rezultacie podważają zasadność wyroku skazującego. Tekst art. 11 zdanie drugie nie przesądza tej kwestii w sposób wyraźny. Judykatura Sądu Najwyższego, jak dotychczas, również nie przesądziła tej kwestii w sposób stanowczy. Orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczące tego zagadnienia przyjmują różną wykładnię cytowanego przepisu —jedne dopuszczają możliwość obrony osoby odpowiedzialnej za szkodę spowodowaną przez oskarżonego, opartą na zaprzeczeniu, by oskarżony dopuścił się czynu, za który został skazany, inne możliwość taką wyłączają17. Również w doktrynie kwestia ta wywołała kontrowersje. Biorąc pod uwagę ratio legis art. 11, którą jest tendencja do wyłączenia rozbieżności między orzeczeniami karnymi i cywilnymi, należy uznać, że prawidłowa wykładnia art. 11 zdanie drugie nie pozwala przyjąć, aby osoba, o jakiej mowa, mogła obalać ustalenia wyroku karnego co do popełnienia przestępstwa przez osobę skazaną. Przemawia za tym też wykładnia historyczna; art. 7 § 2 dawnego kodeksu postępowania cywilnego przewidywał bowiem wyraźnie, że osoba, która nie była oskarżona w procesie karnym, mogła obalać ustalenia wyroku karnego w postępowaniu cywilnym. Opuszczenie tego sformułowania w art. 11 świadczy, że ustawodawca nie brał pod uwagę możności obalenia ustaleń wyroku karnego w postępowaniu cywilnym. Zatem osoba, która nie była oskarżona w procesie karnym, i która występuje jako strona w procesie cywilnym (lub jako uczestnik postępowania nieprocesowego), może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną poza obalaniem ustaleń co do popełnienia przestępstwa przez osobę skazaną (np. osoba powierzająca wykonanie czynności drugiemu jako pozwana z tytułu odpowiedzialności za szkodę spowodowaną przez tego, któremu powierzyła wykonanie czynności, może powoływać się na to, że szkoda wyrządzona przez niego nie została wyrządzona przy wykonywaniu czynności lub że nie ponosi winy w wyborze)18. IV. Rozpatrując wpływ procesu karnego na postępowanie cywilne, należy rozróżnić następujące trzy możliwe sytuacje: 1. Postępowanie cywilne toczy się już po prawomocnym zakończeniu postępowania karnego. 2. Postępowanie cywilne i karne toczą się równocześnie. 3. Postępowanie cywilne zostało wszczęte przed wszczęciem postępowania karnego. Ad 1. Pierwsza sytuacja kształtuje się różnie, zależnie od tego, czym zakończyło się postępowanie karne. Jeśli zapadł w nim prawomocny wyrok skazujący, 13 I Stosunek postępowania cywilnego do postępowania karnego 107 17 Orzeczenia- 1) z 6 marca 1967 r., II CR 410/66, OSNCP 1967, nr 10, poz. 178 oraz PiP 1969, nr 1, s. 206 z glosą K. Piaseckiego i 2) z 16 czerwca 1967 r., III PRN 9/67, OSPiKA 1968, nr 12, Z Inaczej W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2004, s. 48