Do d...

¿.s. zaliczane s¹ ró¿norodne materia³y tak pod wzglêdem formy, jak i treœci. Mog¹ to byæ rozmaite katalogi, programy, obwieszczenia, odezwy, ksiêgi adresowe czy telefoniczne, ulotki reklamowe, cenniki itp. Bie¿¹ce znaczenie informacyjne oraz wartoœæ naukowa d.¿.s. powoduje, ¿e gromadzone 1 przechowywane s¹ one w bibl., gdzie organizuje siê specjalne *dzia³y d.¿.s. W bibl. poi. gromadzi siê g³ównie wspó³czesne materia³y (pochodz¹ce przewa¿nie z *egzemplarza obowi¹zkowego), tylko w nielicznych bibl. zgromadzono materia³ retrospektywny, jak np. druki polityczne z czasów powstañ narodowych (Bibl. Narodowa) lub zbiór zarz¹dzeñ i odezw z 1846 oraz obwieszczeñ z okresu okupacji hitlerowskiej (Bibl. Jagielloñska). Wspó³czesne d.¿.s. zawieraj¹ce materia³y o zasiêgu ogólnopolskim gromadzone s¹ w Bibl. Narodowej i w Bibl. Jagielloñskiej, inne bibl. ograniczaj¹ siê zazwyczaj do problematyki regionalnej lub problemów wybranych, jak np. zagadnienia ¿ycia naukowego (Bibl. PAN w Warszawie), teatraiia (Instytutu Sztuki PAN), muzykalia (Archiwum Œl¹skiej Kultury Muzycznej przy PWSM w Katowicach). Niektóre rodzaje d.¿.s. gromadzone s¹ w powo³anych specjalnie w tym celu instytucjach. D.¿.s. w formie materia³ów audiowizualnych znajduj¹ siê w Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie, plakaty — w Muzeum Plakatu w Wilanowie, a d.¿.s. dotycz¹ce wspó³czesnego ¿ycia muzycznego w Polsce zbierane s¹ w Polskim Centrum Muzycznym w Warszawie. Dokumenty ¿ycia spo³ecznego w bibliotekach. Wroc³aw 1970. J. C. droga ksi¹¿ki: 1. Kolejne etapy bibliotecznego *opra-cowania zbiorów bibliotecznych i przysposobienia ich do *udostêpniania czytelnikom. D.k. obejmuje czynnoœci zwi¹zane z zakupem, *akcesj¹, *katalo-gowaniem, *sygnowaniem, ustawieniem ksi¹¿ki na pó³kach itp. Dziêki zastosowaniu urz¹dzeñ technicznych (kopiarki, maszyny elektroniczne) oraz scentralizowaniu procesów opracowywania zbiorów (np. centralny druk kart katalogowych, centralne klasyfikowanie ksi¹¿ek itp.) d.k. ulega skracaniu. — 2. W *czytelnictwie pod tym okreœleniem rozumie siê organizacyjn¹ stronê docierania ksi¹¿ki do czytelnika, pocz¹wszy od momentu jej wyprodukowania do sprzeda¿y lub wypo¿yczenia. J. Ko³. druk ulotny (ulotka), druk najczêœciej anonimowy, nie przekraczaj¹cy czterech stron objêtoœci, przeznaczony do szerokiego i szybkiego rozpowszechnienia (czasem rozrzucany z samolotów); ma przewa¿nie znaczenie doraŸne, informacyjne lub propagandowe. Do d.u. zalicza, siê og³oszenia, wywieszki, afisze, plakaty, odezwy polityczne, wszelkiego rodzaju programy (teatralne, widowiskowe i koncertów), katalogi, cenniki, prospekty handlowe. D.u. mog¹ byæ przedmiotem zestawieñ bibliograficznych jako cenne materia³y Ÿród³owe. J. C. druk zbêdny, egzemplarz niepotrzebny bibl., najczêœciej *dublet albo publikacja wykraczaj¹ca treœci¹ poza zakres gromadzonych przez bibl. zbiorów lub zdezaktualizowana pod wzglêdem naukowym, gospodarczym, politycznym. Gospodarkê d.z. w bibl. reguluje Zarz¹dzenie Min. Kultury i Sztuki z 15 II 1973 w sprawie zasad wymiany, nieodp³atnego przekazywania i sprzeda¿y materia³ów bibliotecznych. Zob. te¿ selekcja zbiorów. E. K. drukarnia biblioteczna, zak³ad typograficzny, stanowi¹cy jednostkê organizacyjn¹ bibl., przystosowany do wykonywania centralnie drukowanych kart katalogowych, drukowania bibliogr., publikacji ksi¹¿kowych z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, nietypowych formularzy itp. Posiadaj¹ go zazwyczaj jedynie najwiêksze bibl. o charakterze centralnym (w Polsce Bibl. Narodowa). Niektóre inne bibl. maj¹ urz¹dzenia do powielania kart katalogowych (powielanie matryc), niekiedy w po³¹czeniu z *pracowniami reprograficznymi. Z. D. drukarstwo, dawniej rzemios³o polegaj¹ce na powielaniu tekstów przez wykonanie odbitki ze sk³adu z³o¿onego z ruchomych czcionek lub z ilustracji, obecnie pojêcie to oznacza przemys³ poligraficzny. W szerszym znaczeniu (poligrafia) obejmuje wszystkie techniki drukowania ³¹cznie z introligatorstwem. Pocz¹tki d. europejskiego wi¹¿¹ siê z nazwiskiem Johanna Gutenberga (ok. 1399-1468), który uwa¿any jest za wynalazcê urz¹dzenia do odlewu czcionek (ok. 1440), za pomoc¹ którego mo¿na by³o odlewaæ z odpowiedniego stopu dowoln¹ ich iloœæ. Wynalazek Gutenberga rozprzestrzeni³ siê szybko w Niemczech (Strasburg 1458, Kolonia 1465, Augsburg 1468); wkrótce dotar³ do innych krajów: W³ochy 1464, Szwajcaria 1468, Czechy 1468, Wêgry 1473, Polska (Kraków) 1473/74. Na prze³omie XVIII i XIX w. produkcja ksi¹¿ki zaczyna przestawiaæ siê na mechanizacjê i uprzemys³owienie. Przewrót w technice druku zapocz¹tkowa³ F. Koenig w 1811 dziêki wynalazkowi tzw. prasy pospiesznej. W 1835 powsta³ pierwszy model maszyny rotacyjnej wg projektu R. Hilla. Przewrót w sk³adzie wywo³a³o zbudowanie w 1886 przez Otmara Mergenthalera (1854-99) pierwszej maszyny do sk³adania i odlewania wierszy — linotypu. W 1897 T. Lanston wynalaz³ monotyp, czyli dwuczêœciow¹ maszynê (taster i odlewarka) do sk³adania i odlewania pojedynczych znaków drukarskich. W 1878 Kare³ Kliæ (1841-1926) wynalaz³ heliograwiurê, a w 1890 rotograwiurê, zmechanizowan¹ i nowoczesn¹ formê wklês³odruku. Z koñcem XIX w. rozwinê³a siê chemigrafia, a znacznie wczeœniej (ostatnie lata XVIII w.) Alois Senefelder (1771-1834) wynalaz³ litografiê, która póŸniej przekszta³ci³a siê w offset (jedn¹ z form drukowania p³askiego). W XX w. d. staje siê powa¿n¹ ga³êzi¹ drzeworyt 102 przemys³u, dostarczaj¹c¹ na rynek czytelniczy milionowe nak³ady gazet, ksi¹¿ek, czasop., magazynów ilustrowanych, broszur itp. D. w Polsce zapocz¹tkowane zosta³o w 1. 1473-77. Dzia³a³ wtedy w Krakowie wêdrowny drukarz Kasper Straube. Najsilniejszym oœrodkiem poi. d. by³ w XV i XVI w. Kraków, który w 2 po³. XVI w. liczy³ 12 oficyn. W okresie reformacji powsta³y iiczne drukarnie na terenie Korony i W. Ksiêstwa Litewskiego. D. poi. rozwinê³o siê bujnie w XIX w., szczególnie w 2 jego po³. Dalszy rozwój nastêpuje w okresie miêdzywojennym. Zarejestrowano wówczas siêbiorstw wydawniczo-handlowych. Podleg³e Zjednoczeniu zak³ady poligraficzne wyspecjalizowa³y siê g³ównie w produkcji ksi¹¿ek, wydawnictw albumowych i in.; w niektórych zak³adach drukowane s¹ prócz tego dzienniki i czasop. Robotnicza Spó³dzielnia Wydawnicza „Prasa-Ksi¹¿ka-Ruch", najwiêkszy w Polsce koncern wydawniczy, prowadzi sw¹ dzia³alnoœæ poprzez 20 wydawnictw, 16 zak³adów poligraficznych, 3 agencje i 7 wyspecjalizowanych przedsiêbiorstw. G³ówny zr¹b produkcji zak³adów poligraficznych RSW „Prasa-Ksi¹¿ka-Ruch" stanowi¹ dzienniki i czasop