Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.

Warszawa 1936. GOSPODARKA J. Czarniecka, Technika produkcji po¿ywienia roœlinnego na obszarze egejskim do pier- wszych wieków n.e., Arch. 10 (1958), s. 62-91. W. Gi¿bert, Siligo, pszenica staro¿ytnych, -Materia³y Archeologiczne" 3 (1961), s. 261- 265. / ' J. Kolendo, Bipalium - narzêdzie rolnicze czy technika przekopywania. Przegl¹d odkryæ i postulaty badawcze, KHKM 20 (1972), s. 3-26. J. Kolendo, Najnowsze badania nad histori¹ rolnictwa staro¿ytnej Italii, PH 59 (1968), s. 491-500. J. Kolendo, Normy pracy i wydajnoœæ pracy w rolnictwie staro¿ytnej Italii na przyk³adzie uprawy winnej latoroœli, KHKM 24 (1976), s. 408-419. J. Kolendo, Postêp techniczny a problem si³y roboczej w rolnictwie staro¿ytnej Italii, Wroc³aw 1968. J. Kolendo, Wynalazek i upowszechnienie siê radia bolesnego w rolnictwie rzymskim, KHKM 25 (1977), s. 439-493. M. Strzemski, Gleboznawstwo Rzymu staro¿ytnego, Mean. 13 (1958), s. 371-382; 424- 432. T. Wa³ek-Czernecki, Historia gospodarcza œwiata staro¿ytnego, t. II, Grecja-Rzym, Warszawa 1948. T. Zawadzki, P³ug kolesny w rolnictwie antycznym (Plinius Hist. Nat. XVII 172), KHKM 2 (1954), s. 619-631. MENNICTWO L. Morawiecki, Propagandowe aspekty mennictwa staro¿ytnego, Wiad. Num. 24 (1980), z. l, s. 1-21. S. Mrozek, Dewaluacje pieni¹dza w staro¿ytnoœci grecko-rzymskiej, Wroc³aw 1978. Z. ¯abiñski, Problem si³y nabywczej pieni¹dza w staro¿ytnoœci, "Eos" 66 (1978), z. 2, s. 309-329. Bibliografia prac w jêzyku polskim 651 NIEWOLNICTWO I. Bie¿uóska-Ma³owist, M. Ma³owist, Niewolnictwo, Warszawa 1986. I. Bie¿uñska-Ma³owist, G³ówne kierunki badañ nad niewolnictwem staro¿ytnym we wspó³czesnej historiografii, PH 59 (1968), s. 349-366. I. Bie¿uñska-Ma³owist, Niewolnictwo domowe i jego znaczenie dla spo³eczeñstw antycznych, "Antiquitas" 9 (1983), s. 3-8. M. Grant, Gladiatorzy, wyd. II, Wroc³aw 1987- R. Kamienik, Dominus coniux, "Balcanica Posnaniensia" 3 (1984), s. 193-200. R. Kamienik, Servi vultu inscripti. Piêtnowanie niewolników w staro¿ytnoœci, "Folia Societatis Scientiarum Lublinensis" 21 (1979), Hum. I, s. 75-80. J. Kolendo, Specyficzne zastosowanie pracy niewolników i wyzwoleñców w Rzymie. Nomenclator - "pamiêæ" swego pana lub patrona [w:] Œwiat antyczny. Stosunki spo³eczne, ideologia i polityka, religia. Studia ofiarowane Izie BieŸuñskiej-Ma³owist w piêædziesiêciolecie pracy naukowej przez Jej uczniów. Warszawa 1988, s. 117-140. A. Krawczuk, Pisarze staro¿ytni o pracy niewolników w kopalniach, Mean. 8 (1953), s. 249-262. B. £apicki, Pogl¹dy prawne niewolników i proletariuszy rzymskich. Studium historyczne na tle bazy gospodarczej i antagonizmów klasowych. £ódŸ 1955. M. Staszków, W sprawie pogl¹dów prawnych niewolników i proletariuszy rzymskich (uwagi na tle pracy prof. B. £apickiego), CPH 8 (1956), z. 2, s. 321-335. A. Wiliñski, Studia nad alienacji) niewolników w rzymskim prawie prywatnym. Sprzeda¿ niewol- nika z zastrze¿eniem miejsca pobytu, CPH 24 (1972), z. l, s. l-34. M. ¯o³nierczuk, Wykupienie siê z niewoli w rzymskim prawie klasycznym, AUMCS Sect. G 23 (1976), s. 87-121. G. ¯urek, Servi sunt - immo homines, Mean. 22 (1967), s. 216-225. PODRÓ¯E. KOMUNIKACJA. DROGI M. Cary, E.H. Warmington, Staro¿ytni odkrywcy. Warszawa 1968. L. Casson, Podró¿e w staro¿ytnoœci, Wroc³aw 1981. S. Parnicki-Pude³ko, Staro¿ytne drogi i mosty. Warszawa 1970. A. Rosset, Staro¿ytne drogi i mosty. Warszawa 1970. J. Wielowiejski, Na drogach i szlakach Rzymian, Warszawa 1984. HISTORIA REGIONALNA J.D. Amusin, Rêkopisy znad Morza Martwego, Warszawa 1963. E.W. Bovill, Z³oty szlak Maurów, Warszawa 1966. Ch. Danow, Trakowe, Warszawa 1987. T. Kotula, Afryka Pó³nocna w staro¿ytnoœci, Wroc³aw 1972. S. Moscati, Œwiat Fenicjan, Warszawa 1971. B. Nadel, Penetracja Rzymu i wp³ywy rzymskie na pó³nocnym wybrze¿u Morza Czar- nego, Mean. 24 (1969), s. 51-69, 116-124. B. Nadel, Reges amid pó³nocnego Nadczarnomorza i ich stosunki prawno-polityczne z Rzymem w ostatnim wieku republiki i pierwszych dwóch wiekach cesarstwa, "Eos", 51 (1961), s. 118-134. Od Fanagorii do Apolonii. Z dziejów antycznych miast nad Morzem Czarnym, opr. M. Nowicka, L. Press, Warszawa 1962. 652 Aneks Rêkopisy z Qumran nad Morzem Martwym. Prze³o¿y³, wstêpem i komentarzem opa- trzy³ W. Tyloch, Warszawa 1963. G. Ricciotti, Dzieje Izraela, Warszawa 1956. J. Strzelczyk, Odkrywanie Europy, Warszawa 1970. T. Sulimirski, Sarmaci, Warszawa 1979. W. Tyloch, Aspekty spo³eczne gminy z Qumran w œwietle rêkopisów znad Morza Mart- wego i tekstów autorów staro¿ytnych. Warszawa 1968. M. Wheeler, Rzym poza granicami cesarstwa. Warszawa 1958. IV. DZIEJE ITALII I RZYMU DO WYBUCHU WOJEN PUNICKICH (DO 264 ROKU P.N.E.) i H. Adamczyk, Kartagina a Rzym przed wojnami punickimi, Wroc³aw 1978. B. Biliñski, Problem pracy w staro¿ytnym Rzymie, I, Czasy królewskie i wczesna repub- lika (VIII-IV/III w. p.n.e.), Arch. 3 (1949), s. 45-111. R. Bloch, Etruskowie, Warszawa 1967. K.Chyliñski, O powstaniu urzêdu cenzorów [w:] Pamiêtnik IVPowszechnego Zjazdu Historyków w Poznaniu, t. I, Lwów 1925, s. 8. W. Dobrowolski, Sztuka Etrusków, Warszawa 1971. E