Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
W tym słowie wyróżniamy cztery głoski: m-a-m-a. Głoskę nazywamy też fonemem. Alfabet polski składa się z 32 liter. Warto poznać kolejność alfabetyczną liter (głosek), ponieważ ułatwia to posługiwanie się słownikami, katalogami, leksykonami, encyklopediami czy skorowidzami. Brzmienie głosek jest różne i zależy od ruchów układu narządów mowy, które biorą udział w ich powstawaniu. Przypomnijmy, że powstawanie głosek odbywa się w czasie wydychania z płuc powietrza, które przechodzi przez tchawicę, krtań, wiązadła głosowe, jamę gardłową, ustną (podniebienie, język, wargi) i nosową. Głoskami ustnymi nazywamy te głoski, przy wymawianiu których powietrze przechodzi tylko przez usta. Głoskami ustnymi m.in. są: a, o, u, b, p, k, s, sz. Głoskami nosowymi nazywamy te głoski, przy wymawianiu których powietrze przechodzi przez usta i nos. Głoskami nosowymi są spółgłoski: m, n, m', n' oraz dwie samogłoski: ą, ę. Wiemy już, że wyraz jest odpowiednikiem słowa, a litera odpowiednikiem głoski. Graficznym znakiem głoski jest litera, np. w słowie „szafa" słyszymy cztery głoski, zaś wyraz ma pięć liter. 41 Wszystkie głoski w języku polskim dzielimy na samogłoski a, o, u, e, y, i, ą, ę i 24 spółgłoski. Wszystkie samogłoski są dźwięczne. Spółgłoski dzielimy na dźwięczne i bezdźwięczne. Dźwięczność głosek powstaje w czasie wibracji wiązadeł głosowych. Głoski, przy wymawianiu których drgają wiązadła głosowe, nazywamy dźwięcznym: m, n, n', r, l, ł, j, b, g, ż, dz, ź, d, z, dź, w, dż. Te głoski, przy wymawianiu których nie drgają wiązadła głosowe, nazywamy bezdźwięcznymi: p, k, sz, s, ś, t, f, ć, cz. pojęcie SYLABY Sylaba - to część wyrazu składająca się z pojedynczej samogłoski lub z samogłoski połączonej zjedna lub kilkoma spółgłoskami, np.: mama, ta-ta, do-mek. Samogłoski są zgłoskotwórcze, tzn. mogą same tworzyć sylabę - E-wa, E-Ia i mogą być ośrodkiem sylab złożonych z kilku głosek, ma-li-ny, fi-li-żan-ka. Głoski należy wymawiać w izolacji, czysto i poprawnie. Głoskę d należy wymawiać tak, jak sieją słyszy w wyrazie dom. Nie należy utrwalać wadliwej wymowy typu de, be, če, me, fe itp. Należy mówić d a nie de, m a nie me, r a nie re lub ry, b a nie be, itp. W utrwalaniu poprawnej wymowy może pomóc lizak logopedyczny i schemat utrwalania wymowy głosek. Gorąco polecam te pomoce. Stosowane w formie zabawowej, pozwalają one rodzicom w sposób atrakcyjny uczyć dziecko prawidłowej wymowy głosek i ich właściwych połączeń, sprzyjają nauce tworzenia sylab i wyrazów. Należy pamiętać o kolejności ćwiczeń w czasie zabawy. Najpierw bawimy się w poprawne wymawianie samogłosek w izolacji i zwracamy uwagę na poprawny układ warg i języka. Następnie bawimy się w wymawianie połączeń samogłosek ze spółgłoskami, które uprzednio utrwalamy w izolacji, potem łączymy je i tworzymy sylaby, następnie zaś wyrazy. 42 podstawowa WIEDZA O AKCENCIE Istota akcentu polega nawyróżnieniuw mowie określonej jednostki fonetycznej. W języku polskim wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje akcentu. 1. Akcent sylabiczny - wyróżnienie głoski w wymawianej sylabie (zgłosce), np. barr-dzo lubię, doobre lody, itp. Stosowanie tego akcentu sprzyja wyrażeniu emocjonalnego stosunku do treści wypowiedzi. Akcent ten decyduje o nadaniu wypowiedzi bardzo osobistego (indywidualnego) charakteru. Wyróżnić można dowolną głoskę (głoski), w zależności od uczuciowych intencji mówiącego. 2. Akcent wyrazowy - wyróżnienie w wymawianym wyrazie sylaby (zgłoski), można wyróżnić także kilka sylab. Sylaby, które wyróżniamy mocniej szym wymawianiem, czyli przyciskiem, nazywamy sylabami akcentowanymi. W języku polskim przycisk w wymawianych wyrazach pada w zasadzie stale na drugą sylabę od końca. Jest to tzw. przycisk stały, np. naród, narodowy. Inaczej akcentujemy niektóre wyrazy: a) pewne wyrazy rodzime (rzeczpospolita, okolica), b) niektóre wyrazy obcego pochodzenia (gramatyka, fizyka, itp.), c) formy czasu przeszłego z ruchomą końcówką liczby mnogiej (-śmy,-ście), np. wędrowaliśmy, robiliście, d) formy trybu przypuszczającego z zakończeniami liczby pojedynczej i mnogiej (-bym,-byś,-by,-byśmy,-byście), np. wędrowałbym, robilibyście, e) formy liczebników zakończone na -set lub -kroć, np. siedemset, cztery kroć. Ponadto przypominamy, że są wyrazy, które nie mają w języku polskim przycisku i łączą się pod względem akcentowym albo z wyrazami poprzedzającymi je, albo z następującymi po nich, np. widział go, zaczął się koncert, od dawna, do szkoły. Za pomocą akcentu wyrazowego wyodrębniamy wyrazy w toku mowy. 43 Zapobiega to zacieraniu się ich granic, które może wywołać nieporozumienia. 3. Akcent zdaniowy - wyróżnienie wyrazu (kilku wyrazów) w zdaniu. Wyróżniamy trzy typy tego akcentu: a) Akcent logiczny - podkreślenie wymawianych wyrazów ze względu na ich ważność w ogólnym toku myśli, którą wyrażamy. Akcent logiczny umożliwia określoną interpretację wyrażanych treści, bardzo skutecznie ułatwia proces komunikowania się. Oto kilkuwariantowe przykłady: - Mikołaj Kopernik był wybitnym polskim uczonym - Mikołaj Kopernik był wybitnym polskim uczonym - Mikołaj Kopernik był wybitnym polskim uczonym - Mikołaj Kopernik był wybitnym polskim uczonym. b) Akcent uczuciowy - specyficzne wyróżnienie wymawianych wyrazów poprzez nadanie im ściśle określonego zabarwienia uczuciowego (gama uczuciowa jest bardzo bogata i trudno ją graficznie zilustrować). c) Akcent foniczny (intonacja) - wyróżnianie wymawianych wyrazów poprzez wzniesienie i opadanie głosu. Szczególnie wyraźnie ujawnia się to w zdaniach pytających i wykrzyknikowych. Akcent toniczny odgrywa dużą rolę przy wymawianiu całych powiedzeń i pojedynczych wyrazów