Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne, a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze.
n.e.) od dolnej Wołgi na zachód i wypierający Scytów z pobrzeża M. Czarnego i Azowskie-go; w I-IV n.e. pod naciskiem Hunów, Gotów i Słowian część osiedliła się nad Dunajem, a część na przedgórzu Kaukazu; w lit. poi. i ukr. XV-XIX uchodzili za przodków Polaków. SATYRA [CATHPA], twórczość piętnująca i ośmieszająca przedstawiane zjawiska społeczne i postawy ludzi; na ziemiach ukr. rozwinęła się w XVI-XVII w pisarstwie religijno-pole-micznym; wyodrębniła się w odmianie społecz-no-obyczajowej (m.in. intermedia, S. Rudanski, I. Neczuj-Łewycki, O. Wysznia, S. Olijnyk), politycznej (m.in. T. Szewczenko, I. Franko, M. Chwylowy), personalnej (np. paszkwile J. Hałana) i literackiej (np. Eneida I. Kotlarewskie- go czy utwory postmodernistyczne szydzące z epigońskich konwencji). SAWCZENKO IHOR [CABHEHKO ETOP], 1906-1950, reżyser filmowy; zrealizował m.in. filmy Duma pro kozaka Holotu, Bohdan Chmel-nyćkyj i Taras Szewczenko (w poetyce socrealizmu). SAWCZENKO JAKIW [CABHEHKO 1890-1937, poeta i krytyk literacki; autor wier-. szy w nurcie symbolistycznym; stracony przez NKWD. SCENOGRAFIA [CIJEHOrPAODI, TEATPA-JILHO-/IEKOPAIj;iHHE MHCTEUTBO], sztuka kształtowania przestrzeni i oprawy plastycznej przedstawienia; na ziemiach ukr. uprawiana zawodowo od II poł. XIX (m.in. w trupach „Ruskiej Besidy", M. Staryckiego, M. Kropywnyckiego i M. Sadowskiego); jej zadaniem było wtedy wytworzenie iluzji rzeczywistości; w 1920., gdy do teatru ukr. przyszli wybitni artyści malarze (m.in. W. Kryczewski, I. Buraczek, W. Meller i A. Petrycki), ukierunkowano ją w stronę umownego konstruktywizmu i monumentalizmu; w 1930.-1950. estetyka tzw. socrealizmu wymusiła na teatrze ukr. powrót do S. służebnie ilustrującej spektakle; od 1960. scenograf znowu stał się partnerem reżysera, zaczęły powstawać projekty naznaczone nowatorstwem artystycznym; najlepsze realizacje są przechowywane w kijowskim Muzeum Teatru i Sztuki Filmowej. SCHERER JEAN-BENOIT [IIIEPEP )KAH-BEHYA], 1741-1824, historyk francusko-nie-miecki, prof. Uniwersytetu w Tybindze; autor pierwszej w Europie Zach. historii Ukrainy pt. Annales de la Petit-Russie, ou Histoire des Co-saąues-Saporogues (1788); w 1994 opublikowano jej przekład ukr. pt. Litopys Małorosiji, abo istorija kozakiw-zaporożciw (autorstwa W. Koptiłowa). SCHWARZBARDA PROCES [nPOIJEC IIIBA-PL(EAP,ZI,A], rozprawa przeciwko Samuelowi Szlomie Schwarzbardowi, zabójcy S. Petlury, 1.8-26 X 1927 w Paryżu; trybunał francuski 149 uniewinnił oskarżonego, uzasadniając wyrok motywem zemsty za pogromy Żydów w URL; miał rezonans międzynarodowy; część opinii żydowskiej uznała zabójcę za bohatera narodowego, inna jej część oraz strona ukr. uznały, że za zamachem stały władze sowieckie. SCYTOWIE [CKIOH], koczownicze plemiona in-doirańskie zamieszkałe na ziemiach ukr. w VII-III p.n.e.; w V-IV utworzyli na pobrzeżu czarnomorskim państwo Wielka Scytia o charakterze niewolniczym; prowadzili handel z koloniami greckimi, słynęli z obróbki metali; w III p.n.e. wyparci przez Sarmatów; pozostały po nich kurhany - mogiły królów i wodzów rozsiane po stepach ukr.; najbardziej znany to Towsta Mo-hyła w obw. dniepropetrowskim (znaleziono tam w 1971 liczne złote ozdoby, w tym pekto-rał); w prozie historycznej (m. in. w utworach I. Biłyka) uchodzą za przodków Ukraińców, nauka jednak to obala, nie negując ich wpływów kulturowych na Protoukraińców. SEMBRATOWiCZ SYLWESTER [CEMEPA-TOBHH CHJIbBECTP], 1836-1898, duchowny greckokatolicki, kardynał; od 1885 zwierzchnik Kościoła greckokatolickiego; prof. teologii na Uniwersytecie Lwowskim. SEMENKO MYCHAJL [CEMEHKO MHXA-HJIB], 1892-1937, poeta awangardowy, prekursor futuryzmu ukr.; w manifestach głosił totalny sprzeciw wobec tradycji literackiej, w tym i Szewczenkowskiej; twórca nowego stylu poetyckiego, dynamizującego „słowa na wolności"; autor licznych wierszy gloryfikujących cywilizację urbanistyczną; w 1930. przyjął ideologię komunizmu i uprawiał wierszowaną publicystykę; rozstrzelany przez NKWD. SENCZENKO IWAN [CEMEHKO IBAH], 1901 -1975, prozaik; pochodził z Ukrainy Słobodz-kiej; autor prozy środowiskowej o rodowodzie naturalistycznym, w tym opowiadań w cyklach tematycznych: „czerwonogradzki" (o chłopstwie), „doniecki" (o górnikach i hutnikach) i „sołomianski" (o marginesie społecznym). SENTYMENTALIZM [CEHTHMEHTAJII3M], prąd artystyczny w europejskiej literaturze i 150 sztuce II poł. XVIII ukształtowany w opozycji do klasycyzmu, któremu przeciwstawił kult czułości i wrażliwości; w kulturze ukr. zaistniał później, w 1820.-1840. (sztuki I. Kotlarewskie-go, bajki J. Hrebinki i proza H. Kwitki-Osnow-janenki), utrzymując się do pocz. XX, zwłaszcza w dramatopisarstwie (melodramat). SERBOWIE NA UKRAINIE [CEPBH B YKPA-IHI], grupa etniczna licząca ok. 20 tys. osób; osiedlali się na płd.-wsch. ziemiach ukr. w XVI-XVII oraz w XVIII, emigrując z Turcji i Austrii; władze ros. utworzyły dla nich jednostki tery-torialno-administracyjne Nową Serbię i Słowia-no-Serbię; od XIX poddani procesowi asymilacji- SERCZYK WŁADYSŁAW ANDRZEJ [CEPHHK BJIAflHCJIAB AH,ZPKEH], ur. w 1935, poi. historyk; prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Białostockiego oraz WSP w Rzeszowie; specjalizuje się w dziejach Rosji i Ukrainy; wydał m. in. Historię Ukrainy oraz Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny. 1648-51. SEREDNICKI ANTONI [CEPE^HHUŁKHH AHTIH], ur. w 1916, poi. - ukr. pisarz, tłumacz, literaturoznawca, historyk i pedagog; w 1960 -1986 wykładowca w Uniwersytecie Warszawskim; w jego dorobku pisarskim znajdujemy ponad 1500 pozycji, wśród nich przekłady mikropowieści T. Szewczenki na język poi.; zasłużony dla diaspory ukr. w Polsce (m.in. podręczniki języka ukr